Μόνον ο δικοινοτισμός έγινε αποδεκτός

 

Φανούλα Αργυρού

Φόρεϊν Όφις 1983: Οι Ελληνοκύπριοι δεν δέχθηκαν τη διζωνική

Η αναφορά στη διζωνικότητα είχε εμποδίσει την επανέναρξη των ενδοκοινοτικών συνομιλιών για περισσότερο από ένα χρόνο, αναφέρουν βρετανικά έγγραφα

Με πρόσφατα τρία άρθρα μας εξηγήσαμε ότι λανθασμένα και παραπλανητικά για δεκαετίες επικαλούνται οι υποστηρικτές της τουρκικής Διζωνικής, Δικοινοτικής Ομοσπονδίας ότι τόσο ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος όσο και ο Σπύρος Κυπριανού δέχθηκαν τη ΔΔΟ με τις κατευθυντήριες γραμμές της 12ης Φεβρουαρίου 1977 και 19ης Μαΐου 1979 αντίστοιχα. Τις οποίες απαράδεκτα αναβάθμισαν σταδιακά σε «Συμφωνίες», ενώ ήσαν κατευθυντήριες και μόνο, που καταγράφτηκαν στα πρακτικά των συνεδριάσεων των ημερών εκείνων ως οδηγίες προς τους τότε διαπραγματευτές για έναρξη των συνομιλιών. Και ούτε υπογραφές έφεραν, εφόσον αποτελούσαν μέρος των πρακτικών.

«Διζωνικός» χάρτης

Το γεγονός ότι η ΔΔΟ συζητείτο, βέβαια, δεν υπάρχει αμφιβολία, καταβάλλονταν έντονες προσπάθειες διαχρονικά και μετά τη δεύτερη εισβολή του 1974, ειδικά από το Φόρεϊν Όφις, την Υπάτη Αρμοστεία της Βρετανίας στη Λευκωσία, τους Αμερικανούς, ορισμένους δικούς μας πολιτικούς, τους Τούρκους και τον Τουρκοκύπριο ηγέτη Ραούφ Ντενκτάς, να πεισθεί η ηγεσία της Κυπριακής Δημοκρατίας να τη δεχθεί. Με αποτέλεσμα να αποφασιστεί στο Εθνικό Συμβούλιο της 17ης Φεβρουαρίου 1977 να δοθεί «διζωνικός» χάρτης. Tον οποίο έδωσε, με την έγκριση του Μακαρίου, ο Τάσσος Παπαδόπουλος στους Τούρκους στις 31.3.1977 στη Βιένη (και τον οποίο είχαν ετοιμάσει ο Τ. Παπαδόπουλος, η Στέλλα Σουλιώτη και ο Μιχαλάκης Τριανταφυλλίδης με τη γνώση και του Γλ. Κληρίδη). Ο μόνος που διαφωνούσε τότε ήταν ο Δρ Β. Λυσσαρίδης.

Οι ευθύνες για τη «διζωνική»

Όμως, ο ισχυρισμός από τους προωθητές της ΔΔΟ ότι οι Ελληνοκύπριοι δέχθηκαν ουσιαστικά τη διζωνική με τις κατευθυντήριες του 1977 και του 1979 λεγόμενες, παραπλανητικά και λανθασμένα, «Συμφωνίες» (ως άλλοθι που συνεχίζεται για τις συνεχείς παραχωρήσεις προς τους Τούρκους), απορρίφθηκε, ειρωνικά, τόσο από το ίδιο το Φόρεϊν Όφις όσο και από το ίδιο το Υπ. Εξωτερικών της κατοχικής Τουρκίας. Να λεχθεί ότι η παραπληροφόρηση και παραπλάνηση που διαχρονικά επιχειρήθηκαν, σκεπάζοντας την αλήθεια των κατευθυντηρίων του 1977 και 1979, αποδίδοντάς των, λανθασμένα, ότι περιλαμβάνουν τη διζωνική και ότι ήσαν «Συμφωνίες», βαρύνουν με ευθύνες μέγιστες τόσο δικούς μας όσο και ξένους, όπως τη Γραμματεία του ΟΗΕ και τους συγγραφείς ψηφισμάτων του…

Erdinc Karasapan

Στις 5 Οκτωβρίου 1979, τέσσερεις μήνες μετά τις κατευθυντήριες Σπύρου Κυπριανού και Ραούφ Ντενκτάς, ο αξιωματούχος της βρετανικής πρεσβείας στην Άγκυρα D. N. Lane παρευρέθη σε γεύμα με τον αξιωματούχο για Πολιτικές Υποθέσεις στο τουρκικό ΥΠΕΞ Erdinc Karasapan. Κατά τη διάρκεια της συζήτησης ο τελευταίος τού είπε ότι υπήρχαν πολύ μεγάλες διαφορές μεταξύ των δύο πλευρών στο Κυπριακό. «Οι Ελληνοκύπριοι ποτέ δεν θα συμφωνήσουν με διζωνικές διευθετήσεις», του είπε ο Τούρκος αξιωματούχος.

«Ρώτησα (είπε ο κ. Lane), αν δεν είχαν δεχθεί αυτή την αρχή στο παρελθόν (εννοώντας το 1977). Ο κ. Καρασαπάν το αρνήθηκε, και είπε ότι οι Ελληνοκύπριοι το μόνο που είχαν δεχθεί ήταν τον δι-κοινοτισμό».«Mr. Karasapan denied this, and said that the Greek Cypriots agreed only to bi-communalism».

Επιστολή του κ. Lane προς Φόρεϊν Όφις, ημερομηνίας 8 Οκτωβρίου 1979. Στάλθηκε συγκεκριμένα στον τότε αξιωματούχο στο Φόρεϊν Όφις Kieran Prendergast, o οποίος τον ίδιο χρόνο (1979) μετατέθηκε στη βρετανική αντιπροσωπία στα Ηνωμένα Έθνη στη Νέα Υόρκη. Αργότερα τον βρίσκουμε ανώτερο αξιωματούχο της Γραμματείας του ΟΗΕ για Πολιτικές Υποθέσεις δίπλα από τον Γ.Γ. Κόφι Ανάν και κατ’ εξοχήν υπεύθυνο για την προώθηση του περιβόητου «Σχεδίου Ανάν». Το 2005 αντικαταστάθηκε από τον Ibrahim Gambari. Σήμερα, συνταξιούχος, ο Sir Kieran Prendergast είναι επικεφαλής της επιτροπής Αγγλο-Τουρκικού Συνδέσμου.

Η Α. Gillon του Φόρεϊν Όφις: «The answer is no»

Την 1η Νοεμβρίου 1983, και δεκατέσσερεις μέρες πριν από τη μονομερή, από τον Ρ. Ντενκτάς, ανακήρυξη του ψευδοκράτους, το τμήμα έρευνας του Φόρεϊν Όφις απαντούσε στην ίδια ερώτηση διά υπογραφής της αξιωματούχου του κυρίας A. Gillon.

Στο ερώτημα, λοιπόν, αν οι Ελληνοκύπριοι δέχθηκαν την έννοια της διζωνικότητας, σε σχέση με την αναφορά του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ στην πρώτη συνάντηση του νέου γύρου των συνομιλιών στις 9 Αυγούστου 1980, η κυρία A. Gillon απάντησε με ένα ξεκάθαρο ΟΧΙ. Γράφει το σχετικό έγγραφο υπό τον τίτλο «Κύπρος: Η ιδέα της διζωνικότητας».

«Η απάντηση είναι όχι. Αυτή η αναφορά στη διζωνικότητα είχε εμποδίσει την επανέναρξη των ενδοκοινοτικών συνομιλιών για περισσότερο από ένα χρόνο. H ελληνοκυπριακή πλευρά ήθελε να εκφράσει τις επιφυλάξεις της για την τουρκική ερμηνεία του όρου, θεωρώντας ότι η τουρκική πλευρά εννοούσε τη διζωνικότητα σε ένα ομόσπονδο σύνταγμα ως ισοδύναμη με διχοτόμηση. Και η τουρκική πλευρά δεν ήταν διατεθειμένη να δεχθεί ελληνικές επιφυλάξεις στην εναρκτήρια δήλωση.

Ο Ειδικός Αντιπρόσωπος του ΟΗΕ Δρ Γκόμπι τελικά κατάφερε να ξεπεράσει το αδιέξοδο αυτό, εκμεταλλευόμενος τον συναγερμό που δημιουργήθηκε και στις δύο πλευρές το καλοκαίρι του 1980 με την προοπτική επέμβασης στο κυπριακό πρόβλημα από τη Λιβύη. Κατάφερε να πείσει τους Ελληνοκύπριους να δεχθούν την εναρκτήρια δήλωση, με την προϋπόθεση ότι όλα τα σημεία θα τύγχαναν εξαντλητικής συζήτησης...».

Διπεριφερειακή λύση

Και η κυρία Gillon παρέθεσε δύο τηλεγραφήματα από τη βρετανική Υπ. Αρμοστεία της Λευκωσίας. Το πρώτο αναφερόταν στη δήλωση Προέδρου Σπύρου Κυπριανού της 9ης Αυγούστου 1980 και τις εξηγήσεις του για την εμφανή παραχώρηση. (Όταν μίλησε εκτεταμένα για τη διζωνική και τόνισε ότι ο όρος «διζωνική» δεν υπάρχει στο σύνταγμα καμιάς ομοσπονδίας και ότι η πλευρά του επιδιώκει μια δι-περιφερειακή λύση.

Απαντώντας σε ερώτηση, επανέλαβε ότι η πλευρά του δεν δεσμεύθηκε με ουδεμία υποχρέωση και δεν δέχθηκε διζωνική λύση στο κυπριακό πρόβλημα. Κατά την άποψή του, ο όρος «διζωνική» δεν ήταν σωστός ούτε σε σχέση με το εδαφικό).

Και το δεύτερο τηλεγράφημα αναφερόταν στην ενημέρωση από τη Βρετ. Υπ. Αρμοστεία προς Φόρεϊν Όφις, 7 Αυγούστου 1982, για τις δηλώσεις του Προέδρου Κυπριανού, ο οποίος έβαλε τις θέσεις του on record σε δημοσιογραφική διάσκεψη λίγο μετά την έναρξη των συνομιλιών.

Κατηγορίες για «ακαμψία»

Οι Βρετανοί, αφού ρώτησαν τον εκπρόσωπο του ΟΗΕ στην Κύπρο ως προς το πώς η ελληνοκυπριακή πλευρά είχε δεχθεί την αναφορά στη διζωνικότητα στην εναρκτήρια δήλωση του ΓΓ, διερωτήθηκαν μήπως δεν πίστευαν πλέον ότι τους δέσμευε η τουρκική ερμηνεία της διζωνικότητας. Η απάντηση ήταν πως ο Κυπριανού αντιμετώπισε τεράστιες δυσκολίες γι’ αυτό. Ως δικηγόρος και από ένστικτο πίστευε ότι υποχωρούσε σε κάτι πολύ σημαντικό. Όμως, τον κατηγορούσε το ΑΚΕΛ και ο Δημοκρατικός Συναγερμός και κάποια στοιχεία στο δικό του κόμμα για ακαμψία, επομένως ελάχιστη πολιτική υποστήριξη τού είχε μείνει για μια σταθερή πολιτική...

Η εμφάνιση του όρου

Τελικά, η λέξη διζωνική εμφανίστηκε για πρώτη φορά στο ψήφισμα 649/90 επί Γιώργου Βασιλείου, επανεμφανίστηκε μετά την απόρριψή της ΔΔΟ στις 24.4.2004 στο δημοψήφισμα εναντίον του Σχεδίου Ανάν, στη δήλωση της δέσμης ιδεών, που διάβασε ο αξιωματούχος του ΟΗΕ κ. Ibrahim Gambari μετά τη συνάντηση Προέδρου Τ. Παπαδόπουλου και Τουρκοκύπριου ηγέτη Μεχμέτ Αλί Ταλάτ στις 8 Ιουλίου 2006. Η πρώτη παράγραφος της οποίας λέγει «Δέσμευση για την επανένωση της Κύπρου με βάση μια διζωνική, δικοινοτική ομοσπονδία και πολιτική ισότητα, όπως καθορίζεται στα σχετικά ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας…» (σημειώνονται εδώ οι ευθύνες του ΟΗΕ για λανθασμένες αναφορές στα ψηφίσματα).

Στη δήλωση του κυβερνητικού εκπρόσωπου Στέφανου Στεφάνου, 18.9.2009, μετά τη συνεδρία του Εθνικού Συμβουλίου, όπου συνεχίστηκε η παραπλάνηση με τη μεταμόρφωση των κατευθυντηρίων του 1977 και 1979 σε τάχατες «Συμφωνίες» και ότι περιλάμβαναν τη διζωνική.

Στην κοινή δήλωση με πολύ προχωρημένες παραχωρήσεις από δικής μας πλευράς του «Ελληνοκύπριου Ηγέτη Δημήτρη Χριστόφια και Τουρκοκύπριου Ηγέτη Μεχμέτ Αλί Ταλάτ, 23 Μαΐου 2008», στη δεύτερη παράγραφο της οποίας τονίστηκε πως: «Επαναβεβαίωσαν τη δέσμευσή τους για μια διζωνική, δικοινοτική Ομοσπονδία με πολιτική ισότητα, όπως ορίζεται στα σχετικά ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας. Αυτός ο συνεταιρισμός θα έχει μια Ομοσπονδιακή Κυβέρνηση με μια μόνη διεθνή προσωπικότητα, καθώς και μια Τουρκοκυπριακή Συνιστώσα Πολιτεία και μια Ελληνοκυπριακή Συνιστώσα πολιτεία, οι οποίες θα έχουν ισότιμο καθεστώς…».

Και, τέλος, στην κοινή δήλωση του Προέδρου Αναστασιάδη με τον Τουρκοκύπριο ηγέτη Ντερβίς Έρογλου της 11ης Φεβρουαρίου 2014, στην τέταρτη παράγραφο της οποίας, παραπλανητικά και με τη συνεχιζόμενη μεταμόρφωση των κατευθυντηρίων, τονίζεται: «Η διευθέτηση θα βασίζεται σε δικοινοτική, διζωνική ομοσπονδία με πολιτική ισότητα, όπως καθορίζεται στα σχετικά ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας και τις Συμφωνίες Υψηλού Επιπέδου…». Μια διαδικασία βασισμένη σε παραπλανητικές βάσεις, ανύπαρκτες «Συμφωνίες» και δίχως καμία εξουσιοδότηση από τον λαό.

ΦΑΝΟΥΛΑ ΑΡΓΥΡΟΥ Ερευνήτρια/δημοσιογράφος