Ο ΦΙΛΟΞΕΝΟΣ παρουσιάζει την σπουδαία Ελληνίδα επιστήμονα Ζωή-Δωροθέα Πανά

Θέλουμε να ευχαριστήσουμε την Λέκτορα Παιδιατρικής στο Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο Κύπρου με εξειδικευμένες σπουδές  στην επιδημιολογία των νοσημάτων Ζωή – Δωροθέα Πανά για την συνέντευξη που παραχώρησε στο ΦΙΛΟΞΕΝΟ.

Πρόκειται για αξιόλογη επιστήμονα η οποία είναι και μέλος της επιστημονικής ομάδας στην Κύπρο για την αντιμετώπιση του κορωνοϊού. Ανταποκρίνεται καθημερινά στο κάλεσμα των δημοσιογράφων για να ενημερώσει αλλά και να συμβουλεύσει το κοινό για τον κορωνοϊό.  

 Η κ. Πανά πραγματικά έχει ένα πολύ δυνατό βιογραφικό με  σπουδές σε Ελλάδα και εξωτερικό. Από τη Θεσσαλονίκη, που όπως λέγει είναι η Ιθάκη της, βρέθηκε στην Κύπρο και υποστηρίζει πως  είναι τυχερή στην παρούσα φάση γιατί  νιώθει για πρώτη φορά ότι η προσωπική της  προσπάθεια  μετουσιώνεται με ένα μαγικό τρόπο σε πράξη.

Δηλώνει χαρούμενη και περήφανη που τόσο η Κύπρος όσο και η Ελλάδα είναι από τις ζηλευτές χώρες της Ευρώπης που τουλάχιστον μέχρι στιγμής διαχειρίστηκαν την πρώιμη φάση  της επιδημίας με έγκαιρα και κατάλληλα μέτρα.

Είναι μεγάλη τιμή για το ΦΙΛΟΞΕΝΟ που φιλοξενούμε συνέντευξη της κ. Πανά η οποία να σημειώσουμε ανταποκρίθηκε άμεσα, παρά το βεβαρημένο της πρόγραμμα. Είμαστε σίγουρα και λόγω του νεαρού της ηλικίας της πως έχει να προσφέρει ακόμη πολλά στην επιστήμη της. 

Μήνυμά της είναι  ΜΑΖΙ ΘΑ ΤΑ ΚΑΤΑΦΕΡΟΥΜΕ.

Διαβάστε τα όσα ενδιαφέροντα μας είπε…

-Κυρία Πανά σας ευχαριστούμε που δεχτήκατε να παραχωρήσετε συνέντευξη στο ΦΙΛΟΞΕΝΟ και σας ευχαριστούμε για το έργο που επιτελείτε.  Είστε μέλος της επιστημονικής ομάδας που προσφέρετε εθελοντική εργασία στην Κυπριακή Δημοκρατία αντιμετώπισης του κορωνοϊού. Πως το αποφασίσατε;

Συνήθως αυτά τα γεγονότα δεν αποφασίζονται, απλά συμβαίνουν. Η εξειδίκευση μου αφορά ακριβώς στον  έλεγχο  και την πρόληψη λοιμωδών νοσημάτων, την επιδημιολογία  και φάρμακο-επιτήρηση  στο Νοσοκομείο  Johns Hopkins των ΗΠΑ και συγκεκριμένα στο Department of Hospital Epidemiology, Infection Control and Prevention. Πρακτικά ήρθε μάλλον το «πλήρωμα το χρόνου», δυστυχώς με αφορμή μία πανδημία, να εφαρμόσω αυτά που σπούδασα. Τι θέλω να πω. Ο σκοπός της υποτροφίας μου πριν κάποια χρόνια ήταν να εξειδικευτώ στο εν λόγω Νοσοκομείο και να γυρίσω πίσω,  ώστε να μεταφέρω τη σχετική τεχνογνωσία στην Ευρώπη.  Σε όλο αυτό το εγχείρημα ευχαριστώ θερμά την εταιρεία LIBRA και τον καθηγητή Κο Κολιάτσο στο Νοσοκομείο JHH που μου έδωσαν την ευκαιρία να το πραγματοποιήσω, με υποστήριξαν καθόλη τη διάρκεια της εξειδίκευσης μου. Επίσης θέλω να ευχαριστήσω τη διευθύντρια του Τμήματος στο JHH την κα Λίζα Μαραγκάκη για τις πολύτιμες γνώσεις και την εμπιστοσύνη,  ενσωματώνοντας με από την αρχή έμπρακτα στην ομάδας της. Όπως και όφειλα, επέστρεψα και τώρα απλά κάνω τη δουλειά μου, άλλωστε για μένα Ελλάδα και Κύπρος είναι ένα. Όπως καταλαβαίνετε είναι υποχρέωση μου και χαρά μου να βοηθήσω. Και βέβαια είναι τιμή  που εντάχθηκα στην συμβουλευτική επιτροπή COVID19 στο Υπουργείο Υγείας της Κύπρου.

-Είστε Λέκτορας Παιδιατρική στο ευρωπαϊκό πανεπιστήμιο Κύπρου με εξειδικευμένες σπουδές  στην επιδημιολογία των νοσημάτων. Πείτε μας μερικά πράγματα για τις σπουδές που κάνατε, πως και πότε βρεθήκατε στην Κύπρο, μιας και είστε εξ Ελλάδος και από ποια πόλη της Ελλάδος.

Κατάγομαι από τη Βόρειο Ελλάδα και συγκεκριμένα από τη Θεσσαλονίκη. Είμαι απόφοιτος της Γερμανικής Σχολής Θεσσαλονίκης και απόφοιτος της Ιατρικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστήμιου (ΑΠΘ). Η Θεσσαλονίκη αντιπροσωπεύει την «Ιθάκη» μου. Έχω δύο μεταπτυχιακά με αρκετά ετερογενή αντικείμενα γεγονός που υποδηλώνει προφανώς πολλά για την φύση μου όπως επιστήμονας. Το 1ο μεταπτυχιακό είναι πάνω στην Ιατρική έρευνα, μεθοδολογία έρευνας  και επιδημιολογία , το ολοκλήρωσα στο Τμήμα Ιατρικής ΑΠΘ, το 2^ο στο Τμήμα Φυσικής ΑΠΘ πάνω στην Νανοτεχνολογία και στις εφαρμογές της στην Ιατρική. Παράλληλα το διδακτορικό μου αφορά τη δεύτερη μου αγάπη, την παιδιατρική ογκολογία και αφορούσε τη μελέτη της γενετικής ευπάθειας  για λοιμώξεις στα παιδιά με λευχαιμία. Την βασική μου ειδικότητα ως παιδίατρος την ολοκλήρωσα επίσης στη Θεσσαλονίκη. Παράλληλα εργάστηκα για περίπου δέκα χρόνια  ως επιστημονικός συνεργάτης στο Τμήμα Παιδιατρικής Αιματολογίας Ογκολογίας του ΑΧΕΠΑ και στο Τμήμα Παιδιατρικής Λοιμωξιολογίας του Ιπποκρατείου Θεσσαλονίκης. Μετά την επιστροφή μου από την Αμερική συνέχισα την άμισθη εξειδίκευση μου στη Λοιμωξιολογία στο Νοσοκομείο Ιπποκράτειο  και μετά την ολοκλήρωσή της  είχα την ευκαιρία να μεταπηδήσω στο χώρο της αξιολόγησης τεχνολογίας υγείας στην Αθήνα, εκεί ξεκίνησα να εργάζομαι ως κλινική Αξιολογήτρια Ιατροτεχνολογικών προϊόντων στον Εθνικό φορέα Πιστοποίησης Ποιότητας στην Τεχνολογία στην Ελλάδα  και παράλληλα στην άμισθη θέση του σύμβουλου του Υπουργού Υγείας στην πρώτη επιτροπή HTA στην Ελλάδα. Το Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο ήρθε για μένα απόλυτα τυχαία και είμαι πραγματικά χαρούμενη που αποτελώ επιστημονικό προσωπικό του εν λόγω Πανεπιστημίου. Το Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο  είναι ένα  ζηλευτό μοντέλο καινοτομίας στην εκπαίδευση.  Ξεκίνησα ως Λέκτορας Παιδιατρικής και πραγματικά έμαθα πολλά τόσο στο τομέα της εκπαίδευσης, της προσομοίωσης στην εκπαίδευση και κυρίως στη συλλογική και συνεργατική δουλειά.  Πυλώνας της Ιατρικής Σχολής  του EUC είναι η κοσμήτορας κα Johnson, θεωρώ ότι το ήθος, η εργατικότητα  και το συλλογικό πνεύμα της Ιατρικής  βρίσκει την αρχή και το τέλος στη κεφαλή της Σχολής.

-Φαντάζομαι κάνετε μεγάλες θυσίες  και αφιερώνετε πολλές ώρες καθημερινά μέσα από τη συμμετοχή σας στην επιστημονική ομάδα, έτσι δεν είναι;

Η λέξη θυσία έχει έντονο ειδικό βάρος. Θα έλεγα ότι από τη φύση μου είμαι εργασιομανής που αρέσει η δουλειά μου και ό,τι κάνω , το κάνω με μεράκι και καλοπροαίρετο κίνητρο. Μου αρέσει στη ζωή μου να έχω στόχους αυτό είναι πηγή δημιουργίας. Αυτά είναι τα συστατικά της δικής μου δουλειάς. Η ενασχόληση μου και ο χρόνος που αφιερώνω  γίνεται για ένα σημαντικό στόχο και όπως ανέφερα και παραπάνω είναι χαρά και τιμή μου να εργάζομαι με την επιστημονική επιτροπή και την ομάδα επιδημιολογικής επιτήρησης του Υπουργείου Υγείας. Δεν είναι υπερβολή ότι τα άτομα του Υπουργείου Υγείας και Ο Υπουργός κάνουν μία υπερπροσπάθεια για τον καλύτερο δυνατό έλεγχο της επιδημίας στη χώρα. Ο ρόλος μας είναι συμβουλευτικός, το πραγματικό βάρος είναι προφανώς σε αυτούς . Αν μπορούμε με την ομάδα να συνεισφέρουμε στον αγώνα τους, εγώ τουλάχιστον το θεωρώ σημαντικό. Άλλωστε διανύουμε μία κρίση, από τη φύση μου δεν θα μπορούσα να είμαι παθητική.  Όλοι μπορούμε να συμβάλλουμε οι ιατροί και το προσωπικό υγείας, οι πολιτικοί και η κοινωνία. Όπως και λέμε μαζί θα τα καταφέρουμε.

-Είστε με την οικογένειά σας στην Κύπρο; Πως περνάτε την περίοδο της καραντίνας;

Δυστυχώς η μητέρα μου και η αδερφή μου είναι στη Βόρεια Ελλάδα. Την περίοδο αυτή την αντιλαμβάνομαι ως «σχολείο».  Ευελπιστώ να γίνουμε σοφότεροι μέσα από την κρίση. Να ενστερνιστούμε και  να υιοθετήσουμε κουλτούρα  και συμπεριφορά  συμμόρφωσης στα μέτρα υγιεινής  και στο μέλλον, στη  κοινότητα και στους χώρους  παροχής υγείας. Σε αυτό το σκέλος υστερούσαμε τόσο στην Ελλάδα όσο και στην Κύπρο. Να εκπαιδευτούμε στο σκέλος της συμμόρφωσης, το πιο σημαντικό να φιλοσοφήσουμε και να επανεκτιμήσουμε τι έχει σημασία στη ζωή. Η περίοδος αυτή αφιερώνεται στο διάβασμα, τη συνεχή έγκαιρη και αξιόπιστη ενημέρωση σχετικά με την επιδημία, και βέβαια συνεχίζω τις λοιπές δουλειές μου γιατί η ζωή δεν σταματάει με τη καραντίνα. Ήδη από την αρχή της επιδημίας το EUC ξεκίνησε την εξ’ αποστάσεως εκπαίδευση των φοιτητών μέσω ειδικής διαδραστικής πλατφόρμας και συνεχίζω να εργάζομαι  κανονικά  για τους φοιτητές μου ως ακαδημαϊκός. Εάν υπάρχει διάθεση υπάρχουν και λύσεις. Άλλωστε οι Έλληνες και οι Κύπριοι έχουμε πολυμήχανο μυαλό.  Στον ελεύθερο χρόνο μου  προσπαθώ να  «ασκήσω τη ψυχή μου» ακούω μουσική, διαβάζω λογοτεχνία ανάλογα με τη διάθεση μου. Θυμήθηκα τα εφηβικά μου χρόνια και διαβάζω την ιστορία καλλιτεχνικών μανιφέστων  όπως επίσης και την ιστορία της Ισπανικής γρίπης. Πάντα η ιστορία μας διδάσκει

-Είχατε έρθει σε επαφή με θετικό κρούσμα κορωνοϊού. Πως αισθανθήκατε μέχρι να βγει το αποτέλεσμα του τεστ κι αν ενημερώσατε την οικογένειά σας;

Το πρώτο πράγμα που σκέφτηκα είναι εάν είναι καλά στην υγεία του ο συνάδερφος που διεγνώσθη ως κρούσμα και είχα  έρθει σε επαφή, ήταν στην αρχή της επιδημίας οποτε δεν είχαμε πολλά δεδομένα. Το δεύτερο επειδή ήταν στη φάση που ήμουν εκπρόσωπος τύπου του Υπουργείου Υγείας  ήταν να φύγω άμεσα στο σπίτι που διέμενα. Αισθάνθηκα ευθύνη να δείξω ότι τηρώ άμεσα τα μέτρα καραντίνας. Για μένα ήταν σημαντικό να δείξουμε ότι τα μέτρα είναι οριζόντια για όλους ανεξαρτήτως θέσεως. Και θα σας εκμυστηρευτώ κάτι που δεν θα ξεχάσω στη ζωή μου. Μόλις επέστρεψα με πήρε τηλέφωνο ένα ζευγάρι πολύτιμων φίλων στη Κύπρο και μου έφερε κάτω από το σπίτι μου άμεσα τρόφιμα που με κάλυψαν  όλο το διάστημα. Δεν τους το ζήτησα το έκαναν μόνοι τους. Αυτό ήταν για μένα ένα καμπανάκι γιατί πολλές φορές το ξεχνάμε, με την κρίση θα αναδυθούν και θετικές δυνάμεις. Να μην ξεχνάμε το «φιλότιμο». Είναι μία λέξη που λίγες χώρες έχουν στο λεξιλόγιο τους… Ιστορικά οι Έλληνες και οι Κύπριοι σε φάσεις κρίσεων συσπειρώνονταν.

-Γενικά η Κύπρος πήρε άμεσα και αποτελεσματικά μέτρα αντιμετώπισης του κορωνοϊού. Πιστεύετε αρχές Μαΐου να πάμε σε άρση κάποιων περιοριστικών μέτρων ή ακόμη είναι νωρίς;

Είμαι πραγματικά χαρούμενη και περήφανη που τόσο η Κύπρος όσο και η Ελλάδα είναι από τις ζηλευτές χώρες της Ευρώπης που τουλάχιστον μέχρι στιγμής διαχειρίστηκαν την πρώιμη φάση  της επιδημίας με έγκαιρα και κατάλληλα μέτρα εν μέρει αποτέλεσμα αυτού είναι οι δύο χώρες να έχουν επιτυχή έλεγχο της διασποράς  στην παρούσα φάση. Εδώ θα πρέπει να ευχαριστήσουμε πρώτον  κόσμο που επέδειξε σύνεση και υψηλά ποσοστά συμμόρφωσης στα περιοριστικά μέτρα, τις κυβερνήσεις για την λήψη και διαχείριση της κρίσεως, και όλες τις ομάδες εργασίας υψηλού κινδύνου. Το  προσωπικό υγείας που ήταν στην πρώτη γραμμή αλλά και αλλά επαγγέλματα όπως οι υπάλληλοι διαχείρισης αποβλήτων, οι λιμενικοί κα. Επίσης θεωρώ εξαιρετικό σημαντικό ότι οι δύο κυβερνήσεις αφουγκράστηκαν για πρώτη φορά τους επιστήμονες στη λήψη αποφάσεων. Αυτή ήταν η πρώτη φάση ελέγχου διασποράς , όμως η επιδημία δεν έχει τελειώσει. Μπαίνουμε στη δεύτερη φάση της εξόδου. Και σίγουρα δεν πρέπει να προσομοιάζει την «έξοδο του Μεσολογγίου». Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει  ορίσει τρεις πυλώνες εξόδου και βάσει αυτών θα γίνει προσαρμογή στη χώρα. Είναι η συνέχιση ελέγχου της διασποράς, ο συνεχής έλεγχος και επιτήρηση και η υποστήριξη του συστήματος υγείας.  Η άρση των μέτρων θα πρέπει να γίνει βαθμιαία και ελεγχόμενα. Κάθε φάση άρσης θα πρέπει να ακολουθείται από φάσης παρακολούθησης 14ημέρων ώστε να έχουμε συνεχή έλεγχο και επιτήρηση της κατάστασης. Μπορεί να μην ισχύει το οριζόντιο lock down αλλά το στοχευμένο (targeted) ανά γεωγραφική περιοχή, επάγγελμα κα. Πάντοτε για να γίνει κατανοητό στον κόσμο το συμβολίζω με τη πυρκαγιά.  Θα υπάρξουν μικρές εστίες αναζωπύρωσης οι οποίες θα πρέπει να σβήνονται ώστε να μην ενωθούν και δώσουν μια ανεξέλικτη μετά πυρκαγιά. Όσον αφορά το χρόνο και τις λεπτομέρειες της άρσης οποτε καταλαβαίνετε είναι και πολιτική απόφαση με οικονομικές προεκτάσεις. Ο ρόλος είναι να στηρίξουμε αυτές τις αποφάσεις με τον καλύτερο δυνατό τρόπο.

-Στη θάλασσα βλέπετε να πηγαίνουμε φέτος το καλοκαίρι  ή θα πρέπει να το αποφύγουμε; Τι συμβουλεύετε το κοινό;

Στην απόλυτη κανονικότητα μάλλον θα αργήσουμε να γυρίσουμε. Αν και η λέξη κανονικότητα δεν μου αρέσει. Οι άνθρωποι ως όντα είμαστε απόλυτα προσαρμοστικά, από τη φύση μας. Άρα θα πρέπει να προσαρμοστούμε.  Η άσκηση με τήρηση μέτρων προστασίας  είναι απαραίτητη για όλους. Απλά θέλει λίγο λογική και υπομονή. Το να κάνεις κολύμβηση στη θάλασσα αποτελεί την καλύτερη άσκηση ακόμα και για ηλικιωμένους διότι δεν επιβαρύνει τις αρθρώσεις.  Αυτό είναι διαφορετικό από τον συνωστισμό στις πλαζ. Γενικά εάν τηρούμε τα μέτρα σωματικής αποστασιοποίησης και προσωπικής υγιεινής  νομίζω ότι θάλασσα  δεν είναι βλαπτική αλλά ωφέλιμη για την υγεία μας. 

-Πιστεύετε πως πρέπει να αρχίσουμε να ζούμε με τον κορωνοϊό μέχρι να βγει το κατάλληλο εμβόλιο, λαμβάνοντας μέτρα προφύλαξης;

Ο ακρογωνιαίος λίθος,  τα όπλα που διαθέτουμε στην παρούσα πανδημία είναι αναμφίβολα τα μέτρα προφύλαξης είτε με γενικές συστάσεις  και αφορούν  την κοινωνική αποστασιοποίηση και την απόσταση δύο μέτρων, την τακτική υγιεινή των χεριών,  τη χρήση μάσκας όπου χρειάζεται. Ακόμα πιο σημαντικό και κάνω έκκληση σε αυτό είναι η ορθή χρήση του εξοπλισμού μας και της υγιεινής των χεριών. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός υγείας  συστήνει τον καθαρισμό με συγκεκριμένα βήματα είτε χρησιμοποιούμε αλκοολούχα διαλύματα είτε σαπούνι και νερό.  Όσον αφορά το εμβόλιο,  πολλές ερευνητικές ομάδες δουλεύουν με στόχο αυτό το τομέα. Όμως  για να είναι διαθέσιμο  ένα εμβόλιο στην αγορά θα χρειαστεί ακόμα και με επιταχυνόμενες διαδικασίες τουλάχιστον 1 χρόνος για  να μελετηθεί η ασφάλεια και αποτελεσματικότητά  του είτε από τον FDA ή/και ΕΜΑ.

-  Στην Κύπρο λένε πως αισθάνονται τυχεροί που σας έχουν κοντά τους και προσφέρετε  τις υπηρεσίες σας. Τι σημαίνει αυτό για σας;

Αν θα με πιστέψετε εγώ νιώθω τυχερή στην παρούσα φάση.  Νιώθω για πρώτη φορά ότι η προσωπική μου προσπάθεια  μετουσιώνεται με ένα μαγικό τρόπο σε πράξη. Πολλές φορές εμείς οι γιατροί είμαστε ματαιόδοξοι, στοχεύουμε στις δημοσιεύσεις και στις ετερο-αναφορές  και χάνουμε την ουσία. Πρακτικά ξεχνάμε τον Ιπποκρατικό όρκο. Εννοείται πως είμαι υπέρμαχος της δημοσίευσης των αποτελεσμάτων όμως δεν είναι ο αυτοσκοπός μας. Ο αυτοσκοπός μας ως ιατροί και επιστήμονες υγείας ξεκινάει και τελειώνει στον άνθρωπο.  Και είναι πραγματικά τιμή και χαρά μου να δουλεύω επικεντρωμένη για ένα στόχο αυτή την περίοδο που γνώμονα έχει την προστασία του πολίτη. Ο στόχος  είναι το ΜΑΖΙ ΘΑ ΤΑ ΚΑΤΑΦΕΡΟΥΜΕ.