Κάτι Σημαντικό Γίνεται στη Πάφο από την Δήμητρα Σακέλλη
Άρθρο του συγγραφέα Κυριάκου Μαργαρίτη
Εργαστήρια Ανθεκτικότητας: Εκπαίδευση για ανάπτυξη ψυχό-κοινωνικών δεξιοτήτων
Για την ψυχική θωράκιση και την πνευματική ανάπτυξη του παιδιού
Η φράση κατά την οποία η ζωή του ανθρώπου είναι μια διαρκής δοκιμασία, δεν αποτελεί ευφυολόγημα ή μεταφορική εικόνα∙ πρόκειται για μια ανησυχαστική αλλά ακριβή περιγραφή της σύγχρονης πραγματικότητας. Στο θολό και ταραγμένο τοπίο του 21ου αιώνα, κανείς δεν αμφιβάλλει για την εξαχρείωση (και την εξαγρίωση) της καθημερινότητας, την τρομερή τροπή των πραγμάτων, που αφαιρεί από τη ζωή το πιο κρίσιμό της στοιχείο, την ίδια την ανθρωπινότητα ή, απλούστερα, την ανθρωπιά της.
Η κατάσταση γίνεται πιο ζοφερή, αν αναλογιστούμε ότι η γενική αγριότητα, κάποτε θλιβερό προνόμιο των μεγάλων πόλεων, κυριαρχεί, πλέον, σε κοινωνίες που θεωρούνταν, παραδοσιακά, ασφαλείς ή προστατευμένες. Εδώ και μερικές δεκαετίες, όμως, οι ίδιες αυτές κοινωνίες μετατρέπονται σε στίβο και αγωνιστικό χώρο, αν όχι σε αρένα και πεδίο μάχης, για να μη θυμηθούμε τη γνωστή έκφραση που ταυτίζει την κοινωνία με τη ζούγκλα. Δυστυχώς, το κλισέ δεν απέχει τόσο πολύ απ’ την αλήθεια.
Σε ένα τέτοιο πλαίσιο, σε συνθήκες που ευνοούν το άγχος και την κατάθλιψη, τη μοχθηρία και τη σύγκρουση, την απογοήτευση και την απελπισία, καταλαβαίνουμε ότι ο καθένας χρειάζεται στήριξη, ώστε να μην καταρρεύσει υπό το βάρος γεγονότων που αισθάνεται ότι τον ξεπερνούν. Κι αν αυτό ισχύει για κάθε ενήλικα, ισχύει επίσης, και σε πολύ υψηλότερο βαθμό, για τα πιο ευάλωτα μέλη μιας κοινωνίας, τα παιδιά.
Τα παιδιά απαιτούν κάθε στήριξη που μπορούμε να τους προσφέρουμε, ώστε να αναπτύξουν τις αρετές εκείνες, οι οποίες θα τους επιτρέψουν να αναμετρηθούν με την αγριότητα του καθημερινού βίου χωρίς να λυγίσουν και χωρίς να καταφύγουν σε εύκολες, πλην ψεύτικες και ανέντιμες λύσεις.
Στην Πάφο (που έχει το μερίδιό της στη γενική αγριότητα), αυτό ακριβώς το έργο επιτελείται από το Κέντρο Συμβουλευτικής και Πρόληψης RISE, το οποίο εστιάζει ιδιαιτέρως στην πρόληψη, και το οποίο απευθύνεται σε παιδιά από 5 έως 18 ετών, και στις οικογένειές τους, αλλά και σε σχολεία και άλλα οργανωμένα σύνολα, που σχετίζονται με παιδιά και ενδιαφέρονται για θέματα ψυχικής υγείας, αλλά και για ζητήματα πρόληψης της βίας και της εγκληματικότητας κ.ά.
Το Κέντρο RISE συνδυάζει την εις βάθος γνώση της κοινωνικής συνθήκης στην Πάφο, καθώς και τον σεβασμό στην ιδιαίτερη περίπτωση που συνιστά κάθε ένα παιδί, με ένα διεθνώς αναγνωρισμένο και πρωτοποριακό πρόγραμμα, που δίνει έμφαση στην καλλιέργεια, σε ψυχικό και πνευματικό επίπεδο, της ανθεκτικότητας.
Πρόκειται για μια κρίσιμη έννοια, η κατάκτηση, η ανάπτυξη και η εφαρμογή της οποίας, θωρακίζει την ψυχική και πνευματική υγεία των παιδιών απέναντι στις ποικίλες δυσκολίες που αντιμετωπίζουν στην καθημερινότητά τους – και απέναντι σε όσες δυσκολίες θα αντιμετωπίσουν στο μέλλον τους.
Η ανθεκτικότητα λειτουργεί και ως στρατηγική πρόληψης και αντιμετώπισης προβλημάτων, αλλά και ως καταλύτης για την επίτευξη των προσωπικών στόχων και την αυτοπραγμάτωση που επιθυμεί κάθε νέος άνθρωπος.
Σχετικά με την αμυντική / προληπτική της διάσταση, είναι αποδεδειγμένο ότι τα παιδιά που κατέχουν τις ιδιότητες ενός ανθεκτικού ατόμου, έχουν τις λιγότερες πιθανότητες να πέσουν θύματα βίαιων ή παραβατικών συμπεριφορών (bullying κτλ.), αλλά και να προβούν τα ίδια σε τέτοιες συμπεριφορές, και να γίνουν επικίνδυνα για τους άλλους ή τον εαυτό τους – με καυγάδες, καταχρήσεις κτλ. Επίσης, τα ανθεκτικά παιδιά έχουν λιγότερες πιθανότητες να υποφέρουν από άγχος, ανησυχία ή κατάθλιψη, διαταραχές που, δυστυχώς, αποτελούν τη μάστιγα της εποχής μας, και μπροστά στις οποίες τα παιδιά, ειδικά οι έφηβοι, αποδεικνύονται απελπιστικά ανυπεράσπιστοι.
Σχετικά, τώρα, με τη θετική / προτρεπτική της διάσταση, είναι αποδεδειγμένο ότι η ανθεκτικότητα, ως μια δέσμη δυναμικών ιδιοτήτων, αυξάνει τις πιθανότητες του παιδιού να επιτύχει στον ακαδημαϊκό, τον επαγγελματικό και τον συναισθηματικό (κοινωνικό, οικογενειακό κτλ.) τομέα της ζωής του και, συνεπώς, να πλησιάσει στο πανάρχαιο ζητούμενο του ανθρώπου, που είναι μια μορφή προσωπικής ευδαιμονίας.
Για την ανάπτυξη αυτών των ιδιοτήτων, το Κέντρο RISE, εκτός από τις διαλέξεις και τις συμβουλευτικές συναντήσεις, έχει καταρτίσει έναν πλήρη κύκλο δραστηριοτήτων, υπό την επωνυμία Εργαστήρια Ανθεκτικότητας. Εδώ, παιδιά κάθε ηλικίας εντάσσονται σε ομάδες συνομηλίκων τους, βιώνουν τη χαρά και τη σημασία της συμμετοχής, και ασκούνται από κοινού (ασφαλώς και με τις υποδείξεις από τον σύμβουλο των εργαστηρίων) στην ανάπτυξη δεξιοτήτων για την αυτοπροστασία.
Έτσι, τα εργαστήρια στηρίζουν τα παιδιά και τις οικογένειές τους, βοηθώντας στην ψυχική και πνευματική τους θωράκιση, και εκπαιδεύοντας κάθε συμμετέχοντα σε δράσεις πρόληψης, οι οποίες βελτιώνουν την κοινωνία στο σύνολό της, σε σχέση με τα φαινόμενα αγριότητας που τη σημαδεύουν, όπως ο σχολικός εκφοβισμός, η νεανική παραβατικότητα, η χρήση ουσιών, η σεξουαλική βία και κακοποίηση κ.ά.
Αναλυτικότερα, με μία συνάντηση τη βδομάδα, τα παιδιά εκπαιδεύονται σε ζητήματα όπως η αναγνώριση και η διαχείριση συναισθημάτων, η προστασία από τον σχολικό εκφοβισμό, η γόνιμη και ομαλή επικοινωνία με τους γονείς, ο ρατσισμός και η διαφορετικότητα, η ανεκτικότητα απέναντι στους άλλους, η αποδοτική οργάνωση του χρόνου και της μελέτης, η διαχείριση του άγχους και του θυμού, η ικανότητα της ενσυναίσθησης, η σεξουαλικότητα, και πολλά άλλα.
Σύμφωνα με σχετικές μελέτες, η συμμετοχή στα Εργαστήρια Ανθεκτικότητας βελτιώνει τη σχολική επίδοση, αυξάνει τη θετική ψυχική ροπή, μειώνει τα επίπεδα άγχους, προλαβαίνει την κατάθλιψη και ποικίλα εφηβικά προβλήματα, και βελτιώνει τις ενδοοικογενειακές σχέσεις.
Τελικά, αν η ζωή είναι μια δοκιμασία, τα Εργαστήρια Ανθεκτικότητας παρέχουν τα εφόδια που χρειάζεται το παιδί, προκειμένου να ανταποκριθεί, αλλά και να δρέψει τους καρπούς των κόπων του, και έντιμα να γευτεί την αληθινή χαρά της ζωής, που καμιά δοκιμασία δεν θα μπορέσει, στο εξής, να του τη στερήσει.
