Η αποκατάσταση σκυβαλότοπων στην ελεύθερη Αμμόχωστο

Τελευταία έχει δημιουργηθεί μεγάλο θέμα σχετικά με την αποκατάσταση των σκυβαλότοπων στην ελεύθερη Αμμόχωστο με πολλούς κατοίκους να είναι εξοργισμένοι με τα ποντίκια και τις φωτιές. 

Λόγω της τροφής που υπάρχει, όλοι οι σκυβαλότοποι στην Κύπρο είναι γεμάτοι τρωκτικά. Γι αυτό πολύ πριν ξεκινήσουν εργασίες θα πρέπει να καταρτιστεί σχέδιο καταπολέμησης τους ούτως ώστε να μην σκορπιστούν στα σπίτια και φάρμες μόλις ξεκινήσουν τα έργα.

Ακόμη μια δουλειά που πρέπει να γίνει στο στάδιο του προγραμματισμού είναι η έρευνα για τις ιδιοκτησίες στην περιοχή, πόσο κοντά είναι οι κατοικημένες περιοχές, ο μελλοντικός πολεοδομικός προγραμματισμός, αν υπάρχουν αρχαία, το υπέδαφος και την κατάσταση των υπογείων νερών.

Για να μπορεί η επιφάνεια του σκυβαλότοπου να μπει σε χρήση θα είναι επίσης σωστό να προγραμματιστεί από πριν μέσω δημόσιων διαβουλεύσεων με την κοινωνία, αν π.χ. θα οργανωθεί να ταιριάζει με την περιοχή, αν θα γίνει απλό πάρκο, ποδηλατικό πάρκο, παιγνιδότοπος, αστικός κήπος, γήπεδα κλπ.

Συνήθως οι πιο εξειδικευμένοι για να προτείνουν τέτοιες ιδέες είναι οι αρχιτέκτονες τοπίου. Είναι σημαντικό να τονιστεί εδώ ότι είναι η διαθεσιμότητα ή όχι ποσοτήτων καλής ποιότητας χώματος σε κοντινή περιοχή θα επηρεάσει σημαντικά τον τύπο της μετέπειτα χρήσης του χώρου.

Υπάρχουν φυσικά πολλοί περιορισμοί στην μετέπειτα χρήση εφόσον το κάτω μέρος είναι όλο σκουπίδια, θα υπάρχει απρόβλεπτη καθίζηση σε διάφορα σημεία, θα πρέπει να κατευθύνονται μακριά τα νερά της βροχής με σωστές κλίσεις και θα υπάρχουν και οι διάφορες σωλήνες του έργου.

Οι στόχοι σε μια αποκατάσταση καθορίζονται από τη νομοθεσία και σωστά επικεντρώνονται στη συλλογή αερίων για να προστατευθεί το κλίμα, στην αποφυγή οσμών /επικινδύνων ουσιών και στη συλλογή & επεξεργασία στραγγισμάτων από τα σκουπίδια για αποφυγή ρύπανσης του εδάφους και των υπόγειων υδάτων.

Για τη συλλογή των αερίων μαζεύονται όλα τα σκουπίδια σε ένα σωρό, σκεπάζονται με τουλάχιστο μισό μέτρο χώμα και πλαστικό για να παγιδεύονται τα αέρια από κάτω, ανοίγονται φρεάτια και αντλείται το αέριο το οποίο καίγεται. Αν το αέριο είναι σε καλές ποσότητες μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε γεννήτριες για παραγωγή ηλεκτρισμού. Σε χώρες όπου υπάρχει παροχή γκαζιού στα σπίτια με διασωληνώσεις το αέριο μπορεί απλά να διοχετευθεί μέσα στους αγωγούς που μεταφέρουν το αέριο.

Για να προβλέψουμε την ποσότητα του αερίου που θα παράγεται, θα πρέπει να υπολογιστούν ο όγκος των σκουπιδιών και η σύνθεσή τους. Στην Κύπρο αυτό είναι πολύ δύσκολο γιατί οι υπεύθυνοι του σκυβαλότοπου δεν κρατούν τα αρχεία που προνοεί η νομοθεσία. Από την ποσότητα, τη σύνθεση και την ηλικία των σκουπιδιών μόνο η κατά προσέγγιση παραγωγή αερίου μπορεί να προβλεφθεί λόγω έλλειψης στοιχείων.

Ο υπολογισμός όμως του όγκου των σκουπιδιών είναι σημαντικό να προβλεφθεί σωστά και για το λόγο ότι θα πρέπει να μπορεί να προγραμματιστεί από πριν το προφίλ της επιφάνειας των σκουπιδιών όπως αυτό θα καθοριστεί στο σχεδιασμό και ανάλογα με την προγραμματισμένη χρήση του χώρου όπως αναφέρθηκε πιο πάνω.

Ένα από τα πιο σημαντικά ίσως ζητήματα είναι και αυτό των στραγγισμάτων (ζουμιών) που καταλήγουν στο κάτω μέρος των σκουπιδιών. Πολύ δύσκολο θέμα στην Κύπρο εφόσον οι Τοπικές Αρχές επέλεγαν χώρους για να γίνουν σκυβαλότοποι χωρίς καμιά μελέτη των εδαφών και των νερών και χωρίς προστατευτικά στρώματα στο κάτω μέρος για να εμποδίζεται η ρύπανση.

Έτσι σε μια αποκατάσταση θα πρέπει να γίνει έρευνα για το προφίλ του εδάφους στο κάτω μέρος και να προγραμματιστούν φρεάτια μέσα στα σκουπίδια για να συλλέγουμε όλα τα στραγγίσματα από τα σκουπίδια. Επίσης για να μην αυξάνονται τα στραγγίσματα θα πρέπει να εμποδίζουμε την εισροή νερών της βροχής μέσα στα σκουπίδια με τον προσεκτικό σχεδιασμό της κάλυψης και τα κατάτροχα.

Όλα τα στραγγίσματα που συλλέγονται πρέπει να επεξεργάζονται με βάση τα πρότυπα της νομοθεσίας για να μπορούν να απορριφθούν στη φύση ή για άλλη χρήση. Αυτή η διαδικασία στοιχίζει και σε υποδομές και σε κόστος λειτουργίας. Και όλα αυτά για τα 30 με 40 χρόνια λειτουργίας του σκυβαλότοπου.

Σε μια χώρα με ρεκόρ παραγωγής αποβλήτων ανά κάτοικο, αν εφαρμόζαμε τις νομοθεσίες και αν κάναμε έστω και στοιχειώδη αλλά σωστό προγραμματισμό για την διαχείριση των αποβλήτων όπως προβλέπει η νομοθεσία δηλαδή μείωση, επαναχρησιμοποίηση, ανακύκλωση κλπ δε θα είχαμε τώρα τόσο μεγάλα προβλήματα.

Το σχέδιο πιο κάτω που είναι μετατροπή από σχέδιο του US EPA και δείχνει όλα τα συστήματα που λειτουργούν σε ένα σκυβαλότοπο που έχει αποκατασταθεί.

Χαράλαμπος Θεοπέμπτου
Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Κύπρου