Βρετανοί και υδρογονάνθρακες

Στο επίκεντρο οι σχέσεις Κυπριακής Δημοκρατίας-Ηνωμένου Βασιλείου

Το μόνο ιδανικό σημείο για έρευνα στην κυπριακή υφαλοκρηπίδα φαίνεται αδιαμφισβήτητα να βρίσκεται στην ε/κ πλευρά οποιασδήποτε γραμμής, εκτιμούσαν οι Βρετανοί το 1977.

Μέρος β’

Το πρώτο μέρος των βρετανικών αποδεσμευμένων εγγράφων για το 1981, που αναφέρονται σε θαλάσσιες έρευνες, δημοσιεύθηκε στη «Σημερινή» στις 10 Φεβρουαρίου 2014, με τίτλο «Βρετανικό ενδιαφέρον για υδρογονάνθρακες στο Αιγαίο;», σχετικά με έντονη βρετανική δραστηριότητα για «επιστημονικές» έρευνες στα ελληνικά και τουρκικά χωρικά ύδατα. Στο δεύτερο μέρος γίνεται λόγος για επέκταση των θαλάσσιων υδάτων στα 12 μίλια και τις σκέψεις που υπήρχαν επί του θέματος.

Στόχοι κοντά στη θάλασσα

Τον Οκτώβριο του 1981, το Υπουργείο Άμυνας της Βρετανίας και το Τμήμα Ευρωπαϊκών Υποθέσεων του Υπ. Εξωτερικών και Κοινοπολιτείας συζητούσαν την αναγκαιότητα πλέον να επεκτείνονταν τα θαλάσσια ύδατα που παράκεινται στις βάσεις από τα τρία μίλια στα 12. Αυτό, έλεγαν, ήταν αναγκαίο για την άμυνα των αεροδιαδρόμων τους, σε περίπτωση τρομοκρατικών επιθέσεων εναντίον της βάσεως Ακρωτηρίου και θα βοηθούσε και τις θαλάσσιες περιπόλους τους να είναι εντός του νόμου. «Οι περισσότεροι στόχοι στις βρετανικές βάσεις βρίσκονται βεβαίως κοντά στη θάλασσα», σημείωνε επιστολή ημερ. 1 Οκτωβρίου 1981, από το Υπ. Άμυνας προς το Φόρεϊν Όφις.

Το θέμα συζητήθηκε ευρέως καθ΄όλον το 1981, και ετοιμάστηκαν και χάρτες, όπως μας φανερώνουν περαιτέρω έγγραφα. Όμως τελικά επικράτησε η σοφότερη θέση του κ. D.J. Plumbly του Νοτίου Τμήματος Ευρώπης στο Φόρεϊν Όφις, (τουλάχιστον με όσα έγγραφα αποδεσμεύθηκαν μέχρι σήμερα), ο οποίος ήταν αντίθετος με τη θέση του Υπ. Άμυνας. Ο κ. Plumbly διατηρούσε την ισχυρή γνώμη ότι δεν έπρεπε να διασαλευτούν οι σχέσεις τους με την Κυπριακή Δημοκρατία, εφόσον η ύπαρξή τους στις βάσεις βασίζεται στην καλή θέληση των Κυπρίων, πέραν των άλλων περαιτέρω δυσκολιών και προβλημάτων που θα δημιουργούσε. Υποστήριζε όπως τα ύδατα υπό τη δικαιοδοσία των βάσεων παραμείνουν στα 3 μίλια, και ότι οποιαδήποτε πρόταση για πιθανές έρευνες για πετρέλαιο στα ύδατα αυτά πρέπει να μελετηθεί σε συνεργασία με την Κυπριακή Δημοκρατία και που θα λαμβάνει υπόψη τις στρατιωτικές τους ανάγκες και την ασφάλεια.

Απειλή οι έρευνες;

Ο εν λόγω αξιωματούχος παρέπεμψε τους συναδέλφους του στην εμπεριστατωμένη έκθεση που είχε ετοιμάσει τον προηγούμενο χρόνο το Αρχηγείο των βρετανικών βάσεων στην Επισκοπή, και είχε σταλεί στο Υπ. Άμυνας στο Λονδίνο με αντίγραφο στοΦόρεϊν Όφις, ημερομηνίας 22 Ιανουαρίου 1980, με τίτλο «Έρευνες πετρελαίου στα χωρικά ύδατα». (Η έκθεση εκείνη είχε ετοιμαστεί σε σχέση με το ενδιαφέρον Αμερικανών και καλύψαμε το θέμα στη «Σημερινή» στις 7 Δεκεμβρίου 2010).

Στην εν λόγω έκθεση αναλύονταν οι υποχρεώσεις της Βρετανίας έναντι της Κυπριακής Δημοκρατίας. Και οι οποίες κάνουν αδύνατη την πιθανότητα έκδοσης άδειας σε τέτοιες εταιρείες για εξερεύνηση πετρελαίου, στα θαλάσσια ύδατα των βάσεων. Τονίζεται στην έκθεση αυτή ότι, σε τέτοια περίπτωση,

1. Η διοίκηση των βάσεων δεν μπορεί να παραχωρήσει δικαιώματα/άδειες σε εταιρείες πετρελαίου στα ύδατα των βάσεων, τέτοιες αιτήσεις θα πρέπει να σταλούν στην Κυπριακή Δημοκρατία.

2. Η Δημοκρατία θα συντονίζει οποιεσδήποτε τέτοιες προσεγγίσεις από εταιρείες πετρελαίου και, αν δοθεί άδεια, τότε η Δημοκρατία θα επικοινωνήσει με τη Διοίκηση των βάσεων.

3. Η Διοίκηση τότε θα διεξαγάγει τις δικές τις διαβουλεύσεις με το Αρχηγείο των Δυνάμεών της ως προς το αν μπορούν τέτοιες έρευνες να γίνουν χωρίς να επηρεάζουν τις στρατιωτικές απαιτήσεις και τις ανάγκες ασφάλειες, και να συμβουλεύσει τη Δημοκρατία αναλόγως.

4. Οι όροι οποιασδήποτε άδειας από τη Δημοκρατία θα πρέπει να κάνουν ξεκάθαρο ότι η Διοίκηση έχει απόλυτη δύναμη να ελέγχει ή να σταματά τέτοιες επιχειρήσεις, αν ενοχλούν τις υπηρεσίες της ή ιδιωτικά δικαιώματα.

5. Όλα τα δικαιώματα και φόροι πληρώνονται και δίδονται στη Δημοκρατία.

Στην πραγματικότητα, έστω και περιορισμένη έρευνα θα απειλεί τη λειτουργία των στρατιωτικών μας επιχειρήσεων στις βάσεις, αν τοποθετηθούν πλατφόρμες και γίνονται σεισμικές εκρήξεις για γεωφυσικές έρευνες. Μεγάλης κλίμακας εξερευνήσεις για πετρέλαιο στα χωρικά ύδατα των βάσεων θα μας αλλάξουν όλως διόλου την ταυτότητά μας...».

Έρευνες και στην Ανατολική Μεσόγειο

Οι βρετανικές έρευνες επεκτείνονταν και στην Ανατολική Μεσόγειο, και κάλυπταν και την περιοχή της κυπριακής υφαλοκρηπίδας. Σημείωμα υπογραμμένο από τον κ. D.J. Plumbly του Νοτίου Τμήματος Ευρώπης του Φόρεϊν Όφις, με τίτλο «Προτεινόμενη έρευνα του NERC (Natural Environment Research Council) στην Ανατολική Μεσόγειο», έγραφε:

«Τα έγγραφα για τα έτη 1977/78 μας παρουσιάζουν τις δυσκολίες τέτοιων ερευνών στην περιοχή της κυπριακής υφαλοκρηπίδας. Το μόνο ιδανικό σημείο για έρευνα στην κυπριακή υφαλοκρηπίδα φαίνεται αδιαμφισβήτητα να βρίσκεται στην ε/κ πλευρά οποιασδήποτε γραμμής. Όμως, αν το NERC προτίθεται να προβεί σε έρευνες στο σημείο αυτό, πρέπει να του λεχθεί ότι δεν πρέπει κάτω από οποιεσδήποτε συνθήκες να περάσουν στην περιοχή όπου η Κυπριακή Δημοκρατία και η «Turkish Federated State of Cyprus» φιλονικούν. Δηλαδή, να μείνουν σε ασφαλή μεριά, ουσιαστικά βόρεια του 35ου. Επίσης, θα πρέπει να προειδοποιηθούν ότι δεν πρέπει να πάρουν μαζί τους Τούρκους επιστήμονες, γιατί θα είναι αδύνατο να τους κατεβάσουν πριν το πλοίο μπει στα νερά της Κύπρου.

Οι Κύπριοι θα έχουν νόμιμο λόγο να παραπονεθούν, αν ανακαλύψουν ότι επιστήμονες «εχθρικής» δύναμης έκαναν έρευνες στα νερά τους υπό την αιγίδα μας. Το ίδιο, προφανώς, θα συμβεί αν οι Κύπριοι επιμένουν να έχουν τους δικούς των επιστήμονες στο πλοίο, αυτό μπορεί να δημιουργήσει προβλήματα αλλού με τους Τούρκους. Αν το NERC πιστεύει ότι μπορεί να αντιμετωπίσει αυτές τις δύο περιπτώσεις, τότε δεν βλέπω να υπάρχει αντίρρηση για το Shackleton να κάνει έρευνες στη περιοχή της κυπριακής υφαλοκρηπίδας, όπως καταγράφεται στον χάρτη: αν όχι, τότε δεν μπορεί να μετατοπισθεί από τη δικαιοδοσία της Κύπρου το ιδανικότερο σημείο για έρευνα».

Απάντηση Βαρώνης Warsi

Σε ερώτηση του φιλότουρκου λόρδου Kilclooney, κατά πόσο «η κυβέρνηση της Α. Μεγαλειότητας έχει προβεί σε εκτιμήσεις για πιθανά κέρδη από εκμετάλλευση πετρελαίου και φυσικού αερίου στα χωρικά ύδατα του Ηνωμένου Βασιλείου πλησίον των ακτών της Κύπρου», η βαρώνη Warsi, η οποία εκπροσωπεί το Φόρεϊν Όφις στη Βουλή των Λόρδων, απάντησε: «Η κυβέρνηση δεν προέβη σε καμία εκτίμηση για πιθανά κέρδη, ως αποτέλεσμα εκμετάλλευσης αποθεμάτων αερίου ή πετρελαίου στα χωρικά ύδατα των κυρίαρχων περιοχών των βάσεων στη Κύπρο. Η δήλωση που έκανε η κυβέρνηση το 1960 κάνει ξεκάθαρες τις προθέσεις του Ηνωμένου Βασιλείου να μη χρησιμοποιήσει τις κυρίαρχες περιοχές των βάσεων για οτιδήποτε άλλο, εκτός από στρατιωτικούς σκοπούς».

Χωρικά ύδατα

Σε ερώτηση του βουλευτή Andrew Rosindell, κατά πόσο το Φόρεϊν Όφις έχει εκτιμήσει αν οι κυρίαρχες περιοχές των βάσεων έχουν χωρικά ύδατα και δικαιούνται υφαλοκρηπίδα... ο Υφυπουργός απάντησε: «Τα συνοριακά χωρικά ύδατα μεταξύ των δύο κυρίαρχων περιοχών των βάσεων και της Δημοκρατίας της Κύπρου καθορίστηκαν στο ANNEX A της Συνθήκης Εγκαθίδρυσης της Δημοκρατίας της Κύπρου στις 19 Αυγούστου 1960. Σήμερα, αμφότερες οι κυρίαρχες περιοχές των βάσεων επικαλούνται χωρικά ύδατα τριών ναυτικών μιλίων, όμως διατηρούμε τα δικαιώματά μας να ζητήσουμε μέχρι και 12 ναυτικά μίλια γι' αυτές, όπως προνοείται από τη Συνθήκη των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θαλάσσης (UNCLOS).

Επισημαίνεται ότι με βάση το Δίκαιο της Θαλάσσης, χωρικά ύδατα δικαιούνται μόνο τα κράτη. Οι Βάσεις δεν είναι κράτος, δεν είναι κυρίαρχες και αποτελούν στρατιωτικές εγκαταστάσεις.

φανούλα Αργυρού