Διάβασα με ενδιαφέρον το νέο βιβλίο του αγαπητού Γιώργου Πετούση ‘Στα χρόνια ΘΗΤΕΙΑΣ’ - H 1η ΕΣΟ ΤΗΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΦΡΟΥΡΑΣ’ , μία αυτοβιογραφική μυθιστορία, ‘Η πενταετία του 1960- 1965 στην Κύπρο όπως την έζησα’, Λεμεσός 2017, εκδόσεις Βιβλιοεκδοτική.
Προσωπικά, είναι το πρώτο βιβλίο που διάβασα από εθνοφρουρό που διηγείται την ζωή του κατά την διάρκεια της θητείας του στην Εθνική Φρουρά της Κυπριακής Δημοκρατίας. Με μεγάλη σχολαστική λεπτομέρεια μάλιστα, έστω και αν περιλαμβάνει και κάποια χρήση του μύθου, όπως σημειώνει ο συγγραφέας , λογοτεχνικά, για να δέσει το κείμενο. Το βιβλίο αποτελεί μια πρωτοπόρα εργασία ιστορικής σημασίας για την πρόσφατη ιστορία της Κύπρου.
Μεταξύ των πρώτων που κλήθηκαν στις 15 Ιουνίου 1964 να καταταγούν στην νεοσύστατη Εθνική Φρουρά, ο Γιώργος Πετούσης με εβδομήντα τρία κεφάλαια στο βιβλίο του, έξι παραρτήματα και ένα επίλογο, πρωτοπορεί στην εξιστόρηση και περιγραφή της εμπειρίας εκείνης στην υπηρεσία και υπεράσπιση της πατρίδας μας. Φανερώνει άγνωστες και ενδιαφέρουσας λεπτομέρειες με φωτογραφικό υλικό της ζωής και των καθηκόντων των πρώτων εθνοφρουρών. Αλλά προτού ξεκινήσει την καταγραφή των εμπειριών του στην Εθνική Φρουρά και πολύ σωστά, κάνει μια ιστορική αναδρομή και εξηγεί στον αναγνώστη και κάποια απαραίτητα γεγονότα που έφεραν το κράτος στην ανάγκη δημιουργίας της Εθνικής Φρουράς το 1964.
Ξεκινά λοιπόν αναφερόμενος στο δόλιο διχασμό μεταξύ των Ελλήνων της Κύπρου που ξεκίνησε δυστυχώς ενωρίς μετά τη δοτή Ανεξαρτησία. Για την οποία να πούμε, ο λαός ουδέποτε καλέστηκε να ψηφίσει αν δέχεται ή όχι, καθώς αυτός αγωνιζόταν και θυσιαζόταν για την Ένωση με την Ελλάδα. Και δίχως να τον ρωτήσουν οι αποικιοκράτες, με τη μονομερή απόφαση του Αρχ. Μακαρίου, του μετέτρεψαν σε μια νύχτα τις θυσίες, όρκους και όνειρά του σε μια δοτή Ανεξαρτησία δι-κοινοτικού χαρακτήρα κατά τις απαιτήσεις της Τουρκίας μέσω Δρ. Νιχάτ Ερίμ…
Αναφέρεται ο συγγραφέας στις άδικες δολοφονίες αρχές της δεκαετίας του 1960 πρώην αγωνιστών της ΕΟΚΑ 1955-59 και που είχαν μείνει πιστοί στη ΄Ενωση με την Ελλάδα σαν και ήταν αμάρτημα ή έγκλημα, οι άνθρωποι αυτοί να μην συμφωνούσαν με τις δοτές Συμφωνίες Ζυρίχης και Λονδίνου για Ανεξαρτησία. Και όμως, δυστυχώς τέτοιο ήταν το σκεπτικό που επικρατούσε σε ορισμένους κύκλους τότε, όπως εξηγεί και ο συγγραφέας… (Σημείωση γράφουσας –το συγκλονιστικό όμως είναι ότι οι αγνοί εκείνοι αγωνιστές του αγώνα 1955-59 δολοφονήθηκαν από χέρια συμπατριωτών τους…)
Στη συνέχεια αναφέρεται και στη προσχεδιασμένη τουρκική ανταρσία τέλος του 1963 (πρώτο πραξικόπημα εναντίον της Κυπριακής Δημοκρατίας το χαρακτηρίζει η γράφουσα), το οποίο σχεδιάστηκε από την τουρκική κυβέρνηση και υπογράφτηκε το σκεπτικό και ο σχεδιασμός του από τους ηγέτες των Τουρκοκυπρίων (Ντενκτάς και Κουτσιούκ που είχαν ήδη αναλάβει και αξιωματούχοι της Ανεξάρτητης Κυπριακής Δημοκρατίας, ο πρώτος ως πρόεδρος της Κοινοτικής Συνέλευσης και ο δεύτερος ως Αντιπρόεδρος!) για να φθάσουμε πλέον στην ανάγκη ίδρυσης της Εθνικής Φρουράς για προστασία της Κυπριακής Δημοκρατίας…
Ιδιαίτερη εντύπωση κάνουν οι αναφορές του συγγραφέα στην πραγματική φιλία που διατηρούσε με τους φίλους του και οι πράξεις ταπεινοφροσύνης του έναντι τους. Που προσυπογράφουν πόσο εκτιμούσε την φιλία, κάτι που στους σημερινούς καιρούς πάει να καταντήσει ένα σπάνιο ιδανικό από το παρελθόν… Το ίδιο και τους οικογενειακούς του δεσμούς.
Το βιβλίο περιλαμβάνει και διάφορα παραρτήματα ιστορικής σημασίας ένα εκ των οποίων αναφέρεται στις Προτάσεις Harding του 1955 και στην απάντηση του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου προς τον Παναγιώτη Κανελλόπουλο όταν ρωτήθηκε ποιο θεωρούσε ως το μεγαλύτερο του σφάλμα και ο Μακάριος απάντησε ότι ήταν η απόρριψη του Σχεδίου Harding. Για το οποίο αναφέρει ο συγγραφέας, ο μ. Νεοκλής Σαρρής συμφώνησε ότι «επί αγγλοκρατίας ήταν η μεγαλύτερη χαμένη ευκαιρία που δεν έπρεπε επουδενί να χαθεί».
Εδώ να μου επιτραπεί να διαφωνήσω, γιατί τα πράγματα δεν είχαν έτσι και βέβαια ο μ. Ν. Σαρρής δεν γνώριζε σίγουρα το παρασκήνιο από αγγλικής πλευράς όταν εξέφρασε την αγνή και δικαιολογημένη του άποψη, όπως γνώριζε τα πράγματα.
Οι Προτάσεις Harding ήσαν ένας βρετανικός ελιγμός και στάχτη στα μάτια τόσο της κοινής γνώμης όσο και των Κυπρίων Ελλήνων με το Λονδίνο προαποφασισμένο να μην έχουν αίσιο τέλος. Οι Βρετανοί που βρισκόντουσαν σε στενή επαφή και συνεννόηση με τους Τούρκους, τους διαβεβαίωναν ότι τα τουρκικά συμφέροντα θα εξυπηρετούνταν και θα τους έφερναν σε equal footing με τους Έλληνες στο νησί. Αυτά από αποδεσμευμένα βρετανικά επίσημα έγγραφα που βρίσκονται στο Βρετανικό Εθνικό Αρχείο (πρώην Δημόσιο Αρχείο) και έχω δημοσιεύσει και περιλάβει και στα βιβλία μου.
Ο συγγραφέας παράλληλα σε άλλο μέρος του βιβλίου, κάνει και μια αποκάλυψη ιστορική. Ότι οι βόμβες που συγκλόνισαν την Λευκωσία κατά την διάρκεια της συνάντησης του Μακαρίου με τον Βρετανό Υπουργό ΑποικιώνAlan Lennox-Boyd που είχε φθάσει στο νησί υποτίθεται για τον τελικό διακανονισμό και που λέχθηκε ότι ευθύνονταν για το ναυάγιο, δεν είχαν τοποθετηθεί από την ΕΟΚΑ και τον Γρίβα όπως είχε μείνει γνωστό. Αλλά, κατ΄εντολή του ιδίου του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου. Ακολούθησε η εξορία του Μακαρίου στις Σευχέλλες, μαζί με τον Μητροπολίτη Κυρήνειας Κυπριανό, τον ιερέα Παπασταύρο Παπαγαθαγγέλου και το Γραμματέα της μητρόπολης Κυρηνείας (συγγενή του Κυπριανού) Πολύκαρπο Ιωαννίδη.
Όπως, αναφέρω στη δική μου συμβολή στο εν λόγω βιβλίο (κατόπιν πρόσκλησης από τον συγγραφέα) με τίτλο ‘Ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος και η Ένωση’ και που περιλαμβάνεται στο εν λόγω βιβλίο ως Παράρτημα 5ο, η εξορία του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου ήταν προ-αποφασισμένο γεγονός, οι προετοιμασίες της οποίας ξεκίνησαν από τον Αύγουστο του 1955. Εξάλλου είχε ήδη προηγηθεί η περιβόητη Τριμερής του Λονδίνου τέλη Αυγούστου του 1955, όταν η Βρετανία επανέφερε την Τουρκία, εις παραβίαση της Συνθήκης της Λωζάννης, πίσω ως ενδιαφερόμενο μέρος στο Κυπριακό. Αυτό και μόνο καταντά ψευδαίσθηση οποιαδήποτε σκέψη ότι μπορούσαν οι Προτάσεις Harding να θεωρούνται ‘χαμένη ευκαιρία’… Όλες εκείνες οι μυστικές διαβουλεύσεις Λονδίνου/Άγκυρας είχαν ως αποτέλεσμα βρετανικά σχέδια, διχοτόμησης, έκθεση Δρ. Νιχάτ Ερίμ, με αποκορύφωμα τη δήλωση/υπόσχεση του Υπ. Αποικιών από τη Βουλή των Κοινοτήτων για ξεχωριστή αυτοδιάθεση του 18% των Τούρκων της Κύπρου με την διχοτόμηση να μην εξαιρείται σε τελική λύση…
Το βιβλίο περιλαμβάνει πολλές άλλες σημαντικές πληροφορίες για την ιστορία του Κυπριακού, αλλά ιδιαίτερα ενδιαφέρον βρίσκω το Παράρτημα 2ο, με απόσπασμα από το βιβλίο του μ. Έλληνα πολιτικού και Υπ. Εθνικής Άμυνας της Ελλάδας το 1964 Πέτρου Γαρουφαλιά, μια μαρτυρία του τελευταίου για ‘το σχέδιο μονομερούς Ενώσεως’ το 1964. Ο οποίος κατέγραψε τα γεγονότα όπως τα έζησε και τα γνώριζε ο ίδιος και είναι πολύ χρήσιμο το παράρτημα αυτό, γιατί ελάχιστοι γνωρίζουν για το κείμενο αυτό του μ. Γαρουφαλιά. Γ΄αυτό ο συγγραφέας προσέφερε πολύ στη ιστορία με την συμπερίληψη του κειμένου αυτού.
Συγχαρητήρια στον συγγραφέα για το νέο του βιβλίο γιατί προσφέρει τόσα πολλά στον αναγνώστη με αναμνήσεις και εμπειρίες στην Εθνική Φρουρά όσο και άγνωστες συζητήσεις και γεγονότα για το Κυπριακό πρόβλημα που προσφέρουν στη περαιτέρω γνώση και αναγκαίο προβληματισμό για όλους μας.
Φανούλα Αργυρού
Ερευνήτρια/δημοσιογράφος
Λονδίνο 26.6.2017
