 |
| Φανούλα Αργυρού |
Πρώτος ο Σπύρος Κυπριανού ζήτησε την κατάργησή της τον Μάιο του 1963.
Πολύς χρόνος σπαταλήθηκε εις βάρος της ουσίας της λύσης του Κυπριακού που διαπραγματεύονται μυστικώς με αντιδημοκρατικές και αδιαφανείς διαδικασίες, για την «defunct» πλέον ζυριχική Συνθήκη Εγγυήσεως
Η Ελλάδα διά του Υπουργού των Εξωτερικών της, κ. Νίκου Κοτζιά, δηλώνει εδώ και καιρό ότι δεν θέλει συμμετοχή σε defunct συνθήκη Εγγυήσεως και, όπως φαίνεται, την ίδια θέση διατηρεί και η κυπριακή Κυβέρνηση Νίκου Αναστασιάδη. Η δε Βρετανία, τρίτο συμβαλλόμενο μέρος σ' αυτήν, (το τέταρτο συμβαλλόμενο μέρος είναι η Τουρκία) περιορίζεται στην εποικοδομητική ασάφεια.
Πως θα μελετήσει ότι αποφασίσουν οι δύο κοινότητες, έχοντας όμως στο μητρώο της τη συνεργασία της με την Τουρκία το 1974 και τις δύο κατά σειρά κύριες παραβιάσεις της Συνθήκης με τις δύο τουρκικές εισβολές. Για πολλούς λόγους, πλέον, η Συνθήκη αυτή θα πρέπει να θεωρείται κανονικά defunct.
Όμως, Ελλάδα και Κυπριακή Δημοκρατία θα πρέπει να περάσουν από τα λόγια στις πράξεις. Να επισημοποιήσουν τις θέσεις τους με απόσυρση των υπογραφών τους με μια επίσημη επιστολή εκ μέρους των χωρών τους προς τις Κυβερνήσεις Βρετανίας και Τουρκίας, όπως και το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ για την απόφασή τους.
Να μη δυσαρεστήσουν την Τουρκία
Το μόνο που ενδιαφέρει βέβαια τη Βρετανία σε σχέση με τη Συνθήκη Εγγυήσεως (εξ ου και η ασαφής της στάση για να μη δυσαρεστήσει την Τουρκία, η οποία συνεχίζει να επιμένει σ' αυτήν) είναι η παράγραφος 3 και η διασφάλιση της συνέχισης και ασφαλούς χρήσης των περιοχών των βάσεών της και των εγκαταστάσεών της στο νησί, για τα οποία είναι, μάλιστα, προ ετών προετοιμασμένη για μια νέα διαπραγμάτευση όταν και εφόσον…
Ακόμα, σκόπευε και για πλήρη αποχώρηση το 1974 (προηγήθηκε και συζήτηση το 1963/64), αλλά φοβόταν τις τουρκικές αντιδράσεις και απαιτήσεις ότι αν έφευγαν, η βάση Δεκέλειας έπρεπε να δοθεί στους Τούρκους.
Αυτό που δεν σχολιάζουν
Η Συνθήκη Εγγυήσεως στην ουσία, πολύ περισσότερο προστατεύει την ομαλή λειτουργία των βρετανικών περιοχών των βάσεων παρά την Κυπριακή Δημοκρατία. Ένα κεντρικό σημείο της συνθήκης που αποφεύγουν όλοι να σχολιάσουν. Γι' αυτό και το Φόρεϊν Όφις έστειλε τις προάλλες στη Γενεύη, ολόκληρη ομάδα με επικεφαλής τον Jonathan Allen, Αναπληρωτή Γενικό Διευθυντή για θέματα Ασφάλειας και Μυστικών Υπηρεσιών στο Φόρεϊν Όφις από τον Νοέμβριο του 2016 (και όχι Γενικό Διευθυντή του Υπ. Εξωτερικών και Κοινοπολιτείας, όπως ακούσαμε να τον ονομάζουν), εφόσον η συζήτηση περιστρεφόταν γύρω από τη Συνθήκη Εγγυήσεως, που σχετίζεται με τις βάσεις του Ηνωμένου Βασιλείου και τις εγκαταστάσεις παρακολούθησης που έχει στο Τρόοδος, στο Ακρωτήρι και βεβαίως στον Άγιο Νικόλαο, το πλέον σημαντικό κέντρο μυστικών υπηρεσιών του Η.Β στο εξωτερικό…
Σκόπιμα στη Ζυρίχη
Το μονομερές δικαίωμα, που χρησιμοποίησε η Τουρκία το 1974 υποκριτικά και εις παραβίαση της ίδιας της Συνθήκης, μπήκε σκόπιμα στη Ζυρίχη, μόνο και μόνο για να την βοηθήσει μελλοντικά να κάνει την εισβολή. Ας τελειώνουμε, λοιπόν, με αυτή τη Συνθήκη, αν πράγματι εννοούν αυτά που λένε Ελλάδα και Κυπριακή Δημοκρατία. «Ο τουρκικός στρατός πρέπει να φύγει και η Τουρκία δεν θα επιτρέπεται να έχει επεμβατικά δικαιώματα, αυτό είναι παραβίαση του διεθνούς νόμου και των αποφάσεων του ΟΗΕ», υποστήριξε ο κ. Κοτζιάς. Και συμφωνούμε πλήρως.
Ουδέν μονιμότερον του προσωρινού
Aφενός, με τις προτάσεις Κοτζιά για «Συμφωνία Ειρήνης και Συνεργασίας μεταξύ Τουρκίας, Κύπρου και Ελλάδας» (με την οποία μαζί, πιστεύει, θα αντιμετωπίζουν απειλές, όπως η τρομοκρατία και το οργανωμένο έγκλημα) και για «Σύμφωνο προσωρινής στάθμευσης τουρκικών στρατευμάτων» (το δεύτερο βρετανικής επινόησης, γράψαμε σχετικά στη «Σημερινή» μόλις πρόσφατα στις 7 Δεκεμβρίου 2016:
«Βρετανικά σχέδια του κ. Matthew Kidd 1983 προέβλεπαν μη αποχώρηση - Μερική "μόνιμη" παραμονή τουρκικών στρατευμάτων») και αφετέρου με τις δηλώσεις Ακιντζί ότι η τουρκοκυπριακή κοινότητα δεν θέλει ένα σύστημα εγγυήσεων, στο οποίο ενώ η μια πλευρά αισθάνεται ασφάλεια, η άλλη πλευρά είναι ανήσυχη και ότι είναι έτοιμος να συζητήσει προσαρμογή της δομής του 1960 στο 2017.
Νέα συνθήκη
Εκείνο που συμπεραίνεται είναι ότι τροχοδρομείται ουσιαστικά μια νέα Συνθήκη Συμμαχίας μεταξύ Ελλάδας, Τουρκίας και Κυπριακής Δημοκρατίας. Δηλαδή «προσαρμογή» -κατά τον Ακιντζί - της (ζυριχικής) δομής του 1960 στο σήμερα. Ένας πλάγιος τρόπος ικανοποίησης της Τουρκίας με τη ρήτρα της τάχατες «προσωρινής» παραμονής τουρκικών στρατευμάτων, όπως μελετούσε το Φόρεϊν Όφις από το 1983 και … έδινε τα εύσημα στην Τουρκία και τον Μουσταφά ότι είναι και βοηθητικοί!
Τώρα, το πώς θα αντιμετωπίσουν απειλές τρομοκρατίας και οργανωμένου εγκλήματος, όταν η ίδια η Τουρκία είναι χώρα «τρομοκράτης» είναι το παράδοξο της πρώτης εισήγησης. Οι ίδιοι οι Άγγλοι λένε «ουδέν μονιμότερον του προσωρινού», αυτό να μην το ξεχνάμε!
«Έξυπνος, έμπειρος, σημαντικός ηγέτης»
Παράλληλα, ο κ. Κοτζιάς χαρακτηρίζει τον κ. Ερντογάν ως «έναν έξυπνο, έμπειρο, σημαντικό ηγέτη της Τουρκίας», ο οποίος «γνωρίζει ότι τα προβλήματα λύνονται μέσα από συμβιβασμούς. Όχι σκάρτους, αλλά δημιουργικούς»… («Σημερινή» 23.1.2017, Σωτήρη Παπαδόπουλου, παρόμοιες δηλώσεις και από την ΕΡΤ, 24.1.2017).
Και αυτά, όταν ο Τουρκοκύπριος δημοσιογράφος Σενέρ Λεβέντ στο άρθρο του, 20.1.2017, έγραψε ότι η Τουρκία πήγε 800 χρόνια πίσω όχι 100 (με τον Ερτογάν βεβαίως, τον «έξυπνο, έμπειρο και σημαντικό ηγέτη» της Τουρκίας, κατά τον κ. Κοτζιά). http://politis.com.cy/article/mipos-ine-pornio-o-ipsistos-paradisos
Τροποποίηση
Η Συνθήκη Συμμαχίας υπογράφτηκε στη Λευκωσία στις 16 Αυγούστου 1960 από Κυπριακή Δημοκρατία, Ελλάδα και Τουρκία αλλά είχε συνομολογηθεί, όπως και η Συνθήκη Εγγυήσεως στη Ζυρίχη με υπογραφή στις 11 Φεβρουαρίου 1959 από τους Κ. Καραμανλή και Α. Μεντερές, Έλληνα και Τούρκο Πρωθυπουργό αντιστοίχως.
Όμως, η τελευταία έτυχε τροποποίησης στο Λονδίνο από τους Βρετανούς με την εισαγωγή ακόμα μίας παραγράφου, που είναι η σημερινή παράγραφος 3, για την ασφάλεια των βρετανικών περιοχών των βάσεων. Η Συνθήκη Συμμαχίας δεν εφαρμόστηκε εκτός της πρόνοιας εγκατάστασης στη νήσο της ΕΛΔΥΚ και της ΤΟΥΡΔΥΚ.
Δικαίωμα να σχολιάζουμε
Και ας μη με συμπεριλάβουν και εμένα σε εκείνους που λέγεται ότι συκοφαντούν τον Έλληνα Υπ. Εξωτερικών. Έχουμε κάθε δημοκρατικό δικαίωμα να σχολιάζουμε, να προβληματιζόμαστε και να προβληματίζουμε για όσα λέγονται και γίνονται για την πατρίδα μας από όλους, δικούς μας και ξένους, ειδικά όταν γίνονται μονομερώς και δίχως καμία συν-διαβούλευση με τον λαό. Γιατί προτάσεις για τόσο σοβαρά εθνικά θέματα, δεν μπορεί να προβάλλονται με τόση ευκολία πότε στο ένα και πότε στο άλλο έντυπο ή ειδησεογραφικό πρακτορείο.
«Ζητούσαν κατάργηση»
Με την αποδέσμευση των βρετανικών επισήμων εγγράφων για το έτος 1963 την 1η Ιανουαρίου 1994, στις 3 Ιανουαρίου γράψαμε στη «Σημερινή» με τίτλο «Μακάριος - Κυπριανού ζητούσαν το 1963 κατάργηση της Συνθήκης Εγγυήσεως». Την κατάργηση της Συνθήκης Εγγυήσεως είχε προτείνει ο μ. Σπύρος Κυπριανού (Υπουργός Εξωτερικών τότε) στους Βρετανούς κατά τη διάρκεια της επίσκεψής του στο Λονδίνο τον Μάιο του 1963, καθώς και την απομάκρυνση της Ελλάδας και της Τουρκίας από την Κύπρο (ουσιαστικά και κατάργηση της Συνθήκης Συμμαχίας, με την οποία βρέθηκαν στην Κύπρο τα αποσπάσματα της ΕΛΔΥΚ -950 και ΤΟΥΡΔΥΚ -650).
Στη συνάντησή του με τον Υπουργό Εξωτερικών της Βρετανίας στις 26 Μαΐου 1963, ο Σπ. Κυπριανού είπε στον ομόλογό του πως τόσο η Ελλάδα όσο και η Τουρκία έπρεπε να καταλάβουν πως ήταν προς το συμφέρον τους να φύγουν από την Κύπρο και να άφηναν τους Κυπρίους να πλησιάσουν περισσότερο το Ηνωμένο Βασίλειο, το οποίο είχε σχέσεις με την Κύπρο, όμως, δεν είχε εσωτερικές σχέσεις με καμιά κοινότητα.
Το Ηνωμένο Βασίλειο μπορούσε να εγγυηθεί τη συμφωνία της Ζυρίχης και του Λονδίνου, και αυτή η εγγύηση μπορούσε να ενδυναμωθεί με μέτρα από τα Ηνωμένα Έθνη. Η αντίδραση του λόρδου Χόουμ ήταν αρνητική. Τόνισε στον Κυπριανού πως ήταν αδύνατο να δεχθούν οι Τουρκοκύπριοι να αποσυρόταν η Τουρκία από εγγυήτρια δύναμη.
Ρίζα του κακού
Ο Κυπριανού θεωρούσε τη Συνθήκη αυτή ως τη ρίζα του κακού για τα προβλήματα στην Κύπρο και σωστά ανησυχούσε για τα κακά που θα επέφερε η Συνθήκη Εγγυήσεως, αλλά αγνοούσε το παρασκήνιο της όλης συνεργασίας Βρετανίας/Τουρκίας εις βάρος της Κύπρου… Τα έγγραφα για το 1963 προέβαλαν την απειρία των Κυπρίων πολιτικών. Την άγνοια που τους διακατείχε (η οποία δυστυχώς συνεχίζεται) για τη σημασία της Συνθήκης Εγγυήσεως και όχι μόνο.
Και γιατί πράγματι συνομολογήθηκε στη Ζυρίχη με υπογραφές Κωνσταντίνου Καραμανλή και Ατνάν Μεντερές στις 11 Φεβρουαρίου 1959, με το δικαίωμα μονομερούς επέμβασης τάχατες για αποκατάσταση της συνταγματικής τάξης στην υπό δημιουργία Κυπριακή Δημοκρατία. Η οποία δεν υπήρχε ακόμα. Ιδρύθηκε στις 16 Αυγούστου 1960 με βρετανική απόφαση της Βουλής των Κοινοτήτων.
Πλήρως ενήμερος
Όμως, αν εξαιρέσουμε τον Σπύρο Κυπριανού, δεν πρέπει να εξαιρούμε τον Αρχιεπίσκοπο Μακάριο, ο οποίος ήταν πλήρως ενήμερος για τα όσα διαπραγματευόταν ο Κωνσταντίνος Καραμανλής. Ο τελευταίος τον ενημέρωνε για όλα μέσω του Πέτρου Μολυβιάτη, σύμφωνα με δημόσια δήλωση του τελευταίου, αλλά και με επιβεβαίωση που εξασφάλισα μέσω έγκυρης προσωπικότητας της Κύπρου από τον κ. Μολυβιάτη…
ΦΑΝΟΥΛΑ ΑΡΓΥΡΟΥ
Ερευνήτρια/δημοσιογράφος
