Τρίτη 16 Μαΐου 2017

Δεν ανοίγουν νέα αρχεία για τους αγνοουμένους


Η πρόσβαση πάντοτε υπήρχε, ήταν και είναι ελεύθερη, στο Βρετανικό Εθνικό Αρχείο
Τόσο το Εθνικό Αρχείο όσο και το Υπουργείο Άμυνας διαβεβαιώνουν ότι δεν έχουν υπόψη τους νέες αποδεσμεύσεις εγγράφων από το Υπουργείο Άμυνας. 


Στις 31 Μαρτίου 2017 δόθηκε μια λανθασμένη και παραπλανητική εντύπωση ειδησεογραφικά, δίχως να διευκρινίζεται ακριβώς τι είχε προσφέρει η Βρετανία στο θέμα των Αγνοουμένων.

Όταν λοιπόν ο Βρετανός ΄Υπ. Αρμοστής στη Λευκωσία Μάθιου Κιντ παρέδωσε μία επιταγή δωρεάς ύψους 124.000 ευρώ στη Διερευνητική Επιτροπή για τους Αγνοουμένους, η αγγλόφωνη Cyprus Mail στο ειδησεογραφικό της έγραψε επίσης ότι η Βρετανία προτίθεται να ανοίξει τα αρχεία της και ότι η βρετανική κυβέρνηση παραχώρησε και πρόσβαση στα αρχεία της -granted access- για τις περιόδους μεταξύ 1963-74 και ότι ερευνητές της ΔΕΑ αναμένονταν να ταξιδεύσουν στο Ηνωμένο Βασίλειο τους ερχόμενους μήνες να μελετήσουν το αρχειακό υλικό και, ειδικά, τα αρχεία του Υπουργείου Άμυνας της Βρετανίας για εντοπισμό τάφων…

Στις 4 Απριλίου 2017 απηύθυνα ηλεκτρονική επιστολή στη ΔΕΑ, ζητώντας να μας διευκρινιστεί κατά πόσον το «granted access» αφορούσε καινούργιους φακέλους που δεν έχουν ακόμα αποδεσμευθεί ή τους υφιστάμενους στο Εθνικό Αρχείο.

Στις 12 Απριλίου 2017 με πήρε τηλέφωνο ο κ. Νέστορας Νέστορος της ΔΕΑ, με τον οποίο είχαμε μια φιλική συζήτηση, και μου είπε ότι η «παραχώρηση πρόσβασης» αφορά τόσο υφιστάμενους αποδεσμευμένους φακέλους όσο και φακέλους που δεν έχουν ακόμα αποδεσμευθεί από το Υπ. Άμυνας.
Όταν θα έλθουν τον Ιούνιο στο Λονδίνο, δεν θα είναι για έρευνα, αλλά για προκαταρκτικές συζητήσεις με το Φόρεϊν Όφις και το Υπ. Άμυνας και τον Οκτώβριο θα επανέλθει η ομάδα τους για την έρευνα.
Το πρώτο σκέλος δεν με ικανοποίησε, για δύο λόγους. Πρώτον, γιατί τα αποδεσμευμένα έγγραφα δεν χρειάζονται «granting access» και, δεύτερον, γιατί εξ όσων γνωρίζουμε, δεν δίδεται επιλεκτική πρόσβαση σε ήδη απόρρητα έγγραφα δίχως αυτά να αποδεσμεύονται πλέον για το κοινό.

Δεν υπάρχουν νέοι φάκελοι
Γι’ αυτό και επειδή το θέμα των βρετανικών Αρχείων μάς ενδιαφέρει άμεσα για σκοπούς έρευνας και μελέτης, επικοινώνησα τόσο με το Εθνικό Αρχείο όσο και με το Υπ. Άμυνας, και αμφότερα τα τμήματα αμέσως με διαβεβαίωσαν ότι δεν έχουν υπόψη τους νέες αποδεσμεύσεις από το Υπ. Άμυνας. Από το τελευταίο με συμβούλευσαν να αποταθώ στον ΄Υπ. Αρμοστή Μάθιου Κιντ και να ερευνηθεί το θέμα από κοντά του.

Επικοινώνησα με τον ΄Υπ. Αρμοστή στις 2 Μαΐου 2017, ο οποίος (και τον ευχαριστώ) προώθησε την επιστολή μου στο Λονδίνο. Η διευκρίνιση μού ήλθε από το Φόρεϊν Όφις στις 11 Μαΐου 2017, ξεκαθαρίζοντας, τελικά, ότι δεν πρόκειται για πρόσβαση σε φακέλους πέραν των όσων ήδη βρίσκονται αποδεσμευμένοι στο Εθνικό Αρχείο.

Συγκεκριμένα, η κ. Alexandra Needham του Φόρεϊν Όφις ξεκαθαρίζει ότι:
Λανθασμένη πληροφόρηση
«Το Ηνωμένο Βασίλειο υποστηρίζει την απόφαση της Επιτροπής, που πάρθηκε τον Ιούλιο του 2016, να προσπαθήσει να βρει πληροφορίες για πιθανούς τόπους ταφής αγνοουμένων, που πιθανόν να περιλαμβάνονται σε αρχεία των δυνάμεων ασφαλείας και διεθνών οργανισμών που βρισκόντουσαν στην Κύπρο κατά τα έτη 1963-64 και 1974, περιλαμβανομένων και από το Ηνωμένο Βασίλειο.

Το Ηνωμένο Βασίλειο υποστηρίζει τα μέλη της ΔΕΑ στην έρευνά τους στο Εθνικό Αρχείο όπου βρίσκονται ιστορικά αρχεία της κυβέρνησης του Ηνωμένου Βασιλείου και έχουν δημόσια πρόσβαση. Αυτή (η υποστήριξη) περιλαμβάνει βοήθεια στο να εντοπιστούν πιθανοί φάκελοι με αναφορές που μπορούν να έχουν σχέση με τις εργασίες της Επιτροπής και να βοηθήσουν στις δικές των προσπάθειες έρευνας. Λανθασμένη ήταν η περιγραφή στο άρθρο της Cyprus Mail, δεν πρόκειται για παραχώρηση πρόσβασης σε τρίτο μέρος σε αρχεία του Φόρεϊν Όφις ή του Υπουργείου Άμυνας».

«Dear Ms. Argyrou,
Thank you for your email of 2 May to the High Commission on UK support to the Committee on Missing Persons…
We support the agreement reached by the members of the Committee on Missing Persons members in July 2016 to seek information on possible burial sites of missing persons that may be contained in archives of security forces and international organisations present in Cyprus during 1963-64 and 1974, including from the UK.

The UK is supporting the CMP members in their search of The National Archives where historical UK Government records are stored and publicly accessible. This includes exceptionally providing some assistance in identifying possible file references which might be of relevance to the Committee in order to help focus their own search efforts. As erroneously described in the Cyprus Mail article, this has not involved granting third party access to FCO or MOD archives.
Best regards,
Alexandra Needham»

«Παραχώρηση πρόσβασης» (granting access)
Τα βρετανικά αρχεία άπαξ και αποδεσμευθούν και κατατεθούν στο Εθνικό Αρχείο δεν χρειάζονται «παραχώρηση πρόσβασης» (granting access) για κανέναν από κανέναν, είναι ελεύθερα για τον κάθε πολίτη, Βρετανό ή ξένο, να τα μελετήσει για σκοπούς της δικής του έρευνας. Επαναλαμβάνω, το Εθνικό Αρχείο δεν «παραχωρεί πρόσβαση» (granting access). Οι πολίτες έχουν το νόμιμο δικαίωμα και τη νόμιμη ελευθερία να έχουν άμεση πρόσβαση σ’ αυτά τα αρχεία που είναι δημόσια. Έτσι δουλεύει η δημοκρατία.

Δυστυχώς, μόνο στις κατ’ όνομα δημοκρατίες και δικτατορίες οι κυβερνήσεις ασκούν διακριτική «πρόσβαση» ή δεν παραχωρούν καθόλου πρόσβαση σε εθνικά αρχεία. Γι’ αυτό είναι που είχε προβληματίσει πολύ η συγκεκριμένη, λανθασμένη (όπως αποδείχτηκε), αναφορά στην αγγλόφωνη εφημερίδα και έπρεπε να ξεκαθαριστεί το θέμα. Τώρα που ξεκαθαρίστηκε από τους αρμοδίους, θα πρέπει να λεχθούν τα πιο κάτω και να τεθούν κάποια ερωτήματα.

Η ΔΕΑ και το βρετανικό Εθνικό Αρχείο
1) Η ΔΕΑ ιδρύθηκε το 1981, επί ειδικού αντιπροσώπου του Γ.Γ. του ΟΗΕ, Αργεντινού Ούγκο Γκόμπι και Γ.Γ. Κουρτ Βάλντχαϊμ. Με αντιδημοκρατικές διαδικασίες και απαγορευτικούς όρους εντολής στις παραγράφους 9 και 11, όπως απαίτησαν τότε οι Τούρκοι. Και που παραμένουν μέχρι σήμερα, εφόσον δεν τόλμησε κανένας να τους τροποποιήσει, δυστυχώς.

Στην παράγραφο 9 τονίζεται όπως οι έρευνες μείνουν αυστηρώς εμπιστευτικές και στην παράγραφο 11 η επιτροπή να μην επιχειρήσει να αποδώσει ευθύνη για τους θανάτους οιωνδήποτε αγνοουμένων ή να ερευνήσει τα αίτια τέτοιων θανάτων! Επιπλέον να σημειώσουμε και το οξύμωρο (το ελάχιστον) γεγονός, ότι η Τουρκία, ο θύτης, εισβολέας, κατακτητής και δολοφόνος των αγνοουμένων, είναι σχεδόν ο μεγαλύτερος… χρηματοδότης της ΔΕΑ!!!

2) Οι Φάκελοι των Υπ. Άμυνας και Εξωτερικών της Βρετανίας, καλύπτοντας τα χρόνια μετά το 1963/64, αποδεσμεύθηκαν -και σχεδόν «μούχλιασαν» στο Εθνικό Αρχείο- από το 1994. Για το έτος 1974 αποδεσμεύθηκαν από το 2004. Πέραν αυτών, βέβαια, υπάρχουν και άλλα αρχεία…

Το βρετανικό Εθνικό Αρχείο στο Kew
Γιατί όλα αυτά τα χρόνια δεν ενδιαφέρθηκε κανένας από τη ΔΕΑ να έλθει στο Λονδίνο και να ερευνήσει τους φακέλους αυτούς και γιατί περίμεναν το 2016 για να αποφασίσουν κάτι τέτοιο; Ούτε χρειάζεται, προκειμένου, οποιαδήποτε βοήθεια από τα Υπουργεία Εξωτερικών και Κοινοπολιτείας (Φόρεϊν Όφις) και Άμυνας της Βρετανίας για κάτι τέτοιο, όπως μαθαίνουμε ότι θα γίνει τώρα. Άνθρωποι χρειάζονται, χρόνος για έρευνα και μελέτη για εντοπισμό, αν υπάρχουν οποιεσδήποτε αναφορές, να βρεθούν.

Εκείνο που σήμερα προσφέρει το Φόρεϊν Όφις, δηλαδή να βοηθήσει στον εντοπισμό πιθανών φακέλων στα αρχεία του που να έχουν οτιδήποτε που να βοηθά τις έρευνες της ΔΕΑ, μπορούσαν από μόνα τους τα μέλη της ΔΕΑ να κάνουν πριν από χρόνια, αλλά και τώρα. Κατ’ αρχήν, πρωτίστως, κάποιος χρειάζεται χρόνο να εξοικειωθεί στον τρόπο έρευνας και ανίχνευσης των εγγράφων αυτών, που δεν μπορεί να γίνει μέσα σε μια εβδομάδα ή λίγες μέρες… Γιατί τόσα χρόνια αγνοήθηκαν τα δημόσια αυτά αρχεία;

Ερωτώνται, όμως, εν πάση περιπτώσει, τα μέλη της ΔΕΑ: Έχουν ποτέ επισκεφθεί το βρετανικό Εθνικό Αρχείο από το 1994 και μετά και έχουν δοκιμάσει να ερευνήσουν από μόνοι τους, και, αν ναι, πόσες φορές και αν όχι, γιατί όχι;

Ερωτάται και η κυπριακή Κυβέρνηση
Ανεξάρτητα, όμως, από τη ΔΕΑ, ερωτάται και η κυπριακή Κυβέρνηση: 1) Έχει αναθέσει όλα αυτά τα χρόνια σε οποιοδήποτε άτομο (ή άτομα) να ερευνήσει στα βρετανικά Εθνικά Αρχεία για την τύχη των αγνοουμένων της κυπριακής τραγωδίας; Αν ναι, πότε έγινε αυτό και, αν δεν έγινε, γιατί δεν έγινε;

2) Δεν έπρεπε μέχρι τώρα η κυπριακή Κυβέρνηση και οι οργανώσεις Αγνοουμένων συλλογικά ή ξεχωριστά (αν όχι η ΔΕΑ, λόγω των αντιδημοκρατικών όρων εντολής της) να επιχορηγούσαν μια μεταπτυχιακή μελέτη για το θέμα, αναθέτοντας σε κάποιον φοιτητή/τρια το ελάχιστο 12 με 18 μήνες έρευνας σε αρχεία; Οι επισκέψεις μερικών ημερών στα αρχεία δεν αρκούν, ούτε προσφέρουν προσεκτική και επαγγελματική έρευνα, η οποία τόσο πολύ χρειάζεται στο θέμα αυτό.

Κλείνοντας, θα ήταν παράλειψη εκ μέρους μου να μην επαινέσω την κουλτούρα και διαφάνεια του βρετανικού Εθνικού Αρχείου και Υπ. Άμυνας, καθώς και, στην προκειμένη περίπτωση, εκείνη του Φόρεϊν Όφις, όπως αντανακλάται στη διευκρινιστική απάντηση που έλαβα.

Υ.Γ. Σχετικά τα δύο άρθρα μας στη «Σημερινή», «Οι Ευθύνες του ΟΗΕ για τους αγνοουμένους», Μέρος Α’ , 11 Νοεμβρίου 2015 και «Το τουρκικό ΥΠΕΞ βραβεύει τον Γκόμπι» Μέρος Β’ , 12 Νοεμβρίου 2015.

ΦΑΝΟΥΛΑ ΑΡΓΥΡΟΥ 15.5.2017
Ερευνήτρια/δημοσιογράφος